عفونت رحم یا واژن چیست؟ نشانه های عفونت رحم ؟

عفونت رحم یا واژن و به طور کلی عفونت‌های دستگاه تناسلی زنان از جمله مشکلات رایجی هستند که می‌توانند تأثیرات جدی بر سلامت و کیفیت زندگی آن‌ها بگذارند. عفونت‌های رحم و واژن دو نوع اصلی این مشکلات محسوب می‌شوند که هر یک علائم و دلایل خاص خود را دارند. آگاهی از تفاوت‌های بین عفونت واژن و عفونت رحم نه تنها به تشخیص و درمان سریع‌تر کمک می‌کند، بلکه زنان را قادر می‌سازد تا بهتر از این شرایط پیشگیری کرده و آن‌ها را مدیریت کنند.

عفونت واژن چیست؟

التهاب یا عفونت واژن یک بیماری عفونی است که در دستگاه تناسلی زنان رخ می‌دهد و تقریبا تمام زنان حداقل یک بار در طول زندگی خود آن را تجربه می‌کنند. واژن که یک مجرای عضلانی و پوشیده از غشای مخاطی است، از دهانه رحم آغاز می‌شود و معمولاً بین ۸ تا ۱۷ سانتی‌متر طول دارد؛ تنها دهانه واژن از بیرون قابل مشاهده است.

التهاب واژن زمانی اتفاق می‌افتد که تعادل طبیعی مخمرها و باکتری‌های موجود در این ناحیه به هم می‌خورد. در هنگام ابتلا به عفونت واژن، افراد معمولاً از ترشحات غیرعادی، سوزش، خارش، درد و بوی نامطبوعی مشابه بوی ماهی فاسد شکایت می‌کنند. به‌دلیل حساسیت بالای ناحیه واژینال، احتمال ابتلا به عفونت در این بخش زیاد است. بنابراین، در صورت مشاهده هرگونه علائم یا نشانه‌های عفونت، باید فوراً به پزشک متخصص زنان مراجعه کرده و این موضوع را جدی بگیرید.

چگونه فرق عفونت واژن با عفونت رحم را تشخیص دهیم؟

واژن
واژن یک لوله انعطاف‌پذیر است که از دهانه رحم تا بیرون دستگاه تناسلی زنان کشیده می‌شود. زمانی که تعادل میکروارگانیسم‌های موجود در این ناحیه به هم بریزد، عفونت واژن بروز می‌کند. این عدم تعادل می‌تواند به علت تغییرات هورمونی، مصرف بیش از حد آنتی‌بیوتیک‌ها، استفاده از محصولات بهداشتی نامناسب یا ابتلا به عفونت‌های جنسی ایجاد شود. عفونت واژن یکی از مشکلات رایج در زنان در سنین باروری است و تقریبا ۷۵ درصد از زنان حداقل یک‌بار در طول زندگی خود این عفونت را تجربه می‌کنند.

رحم
رحم یک اندام توخالی و گلابی‌شکل است که در لگن قرار دارد و بین مثانه و رکتوم جای گرفته است. در دو طرف رحم، لوله‌های فالوپ قرار دارند و در پایین رحم، دهانه رحم به آن متصل می‌شود. عفونت رحم که به آن اندومتریت نیز گفته می‌شود، نوعی التهاب است که در لایه داخلی رحم ایجاد می‌شود. اگرچه این عارضه کمتر شایع است، اما می‌تواند عوارض جدی برای سلامت زن به‌دنبال داشته باشد.

با توجه به توضیحات ارائه‌شده، تفاوت‌های عفونت واژن و عفونت رحم از نظر موقعیت آن‌ها در بدن زنانه، قابل تمایز است.

علت ایجاد عفونت رحم

آندومتریت معمولاً به‌دلیل وجود انواع مختلفی از باکتری‌ها در رحم ایجاد می‌شود. این عفونت‌ها می‌توانند ناشی از بیماری‌هایی مانند سل یا عفونت‌هایی باشند که به‌طور معمول در واژن موجودند. همچنین، عفونت‌های آمیزشی مانند سوزاک و کلامیدیا نیز از علل ایجاد آندومتریت محسوب می‌شوند.

به‌طور طبیعی در واژن زنان باکتری‌هایی وجود دارند که به حفظ سلامت این ناحیه کمک می‌کنند. اما هرگونه تغییر در تعادل این باکتری‌ها، به‌ویژه بعد از تغییرات در سبک زندگی، می‌تواند منجر به عفونت رحم یا آندومتریت شود. معمولاً دهانه رحم از ورود باکتری‌ها به رحم جلوگیری می‌کند. با این حال، زمانی که این دهانه به‌دلایل مختلفی مانند زایمان یا جراحی باز شود، باکتری‌ها به‌راحتی می‌توانند وارد رحم شوند.

هر دو نوع باکتری‌های معمولی واژن و باکتری‌های غیرطبیعی قادر به ایجاد آندومتریت هستند. همانطور که گفته شد، عفونت رحم بیشتر در زنان در سنین باروری رخ می‌دهد، زیرا در سیستم تناسلی دختران جوان و زنان یائسه شرایط مناسب برای رشد میکروب‌ها وجود ندارد.

عوامل مختلفی می‌توانند منجر به ابتلا به عفونت رحم شوند، از جمله:

• برقراری رابطه جنسی بدون استفاده از روش‌های پیشگیری مناسب
• رابطه جنسی پیش از ۲۵ سالگی
• استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری مانند آی‌یو‌دی
• دوش واژینال
• سابقه ابتلا به عفونت رحم
• زایمان و سقط جنین، به‌ویژه زایمان سزارین که می‌تواند التهاب رحم را پس از عمل جراحی ایجاد کند و شایع‌تر از زایمان طبیعی است.

عفونت‌های مقاربتی و عفونت‌هایی که از طریق فعالیت جنسی منتقل می‌شوند، مانند کلامیدیا و سوزاک، می‌توانند عفونت‌هایی را در دهانه رحم ایجاد کنند. بنابراین، استفاده از رابطه جنسی محافظت‌شده برای زنان توصیه می‌شود.

بیماری‌های التهابی لگن که به عفونت‌های لگنی نیز معروف‌اند، معمولاً با آندومتریت یا علل آن در ارتباط هستند. اگر این بیماری‌ها درمان نشوند، می‌توانند به مشکلات جدی‌تری تبدیل شوند و نیاز به مراقبت‌های فوری پزشکی دارند. در برخی موارد، این وضعیت ممکن است به بستری شدن در بیمارستان نیاز داشته باشد.

روش‌های پیشگیری از عفونت رحم
برای جلوگیری از ابتلا به عفونت رحم، روش‌های مختلفی وجود دارد. رعایت بهداشت فردی و داشتن روابط جنسی سالم و ایمن از مهم‌ترین نکات در پیشگیری از عفونت رحم هستند. دیگر روش‌های پیشگیری عبارتند از:

• مراجعه منظم به پزشک متخصص زنان و زایمان
• انجام آزمایش‌های لازم برای تشخیص به موقع بیماری‌های مقاربتی
• استفاده از کاندوم‌های لاتکس هنگام رابطه جنسی
• پرهیز از دوش واژینال

همچنین، تمیز نگه داشتن بخش واژن از طریق حمام معمولی کافی است و نیازی به دوش واژینال نیست. استفاده مداوم از دوش واژینال می‌تواند تعادل ارگانیسم‌های طبیعی واژن را به‌هم بزند و احتمال ابتلا به عفونت را افزایش دهد.

استریل بودن تجهیزات پزشکی هنگام جراحی و زایمان و استفاده از روش‌های درمانی ایمن در زمان زایمان نیز از دیگر راه‌های مهم برای پیشگیری از عفونت رحم است.

تفاوت عفونت واژن با رحم از لحاظ علائم و نشانه‌ها

علائم عفونت واژن و عفونت رحم ممکن است در زنان به شیوه‌های مختلفی ظاهر شوند. برخی از زنان ممکن است علائم این عفونت‌ها را به‌صورت خفیف تجربه کنند، در حالی که برخی دیگر با علائم شدیدتر و آزاردهنده مواجه می‌شوند. برای شناخت تفاوت‌های میان عفونت واژن و عفونت رحم، توجه به علائم هر یک از این شرایط ضروری است:

۱- علائم عفونت واژن:

• احساس خارش یا سوزش در ناحیه واژن و فرج
• درد و سوزش هنگام ادرار یا رابطه جنسی
• قرمزی و التهاب در ناحیه واژن
• لکه‌بینی مداوم یا خونریزی غیرطبیعی
• ترشحات غیرطبیعی واژن به رنگ‌های سفید، خاکستری، زرد یا سبز همراه با بوی نامطبوع

۲- علائم عفونت رحم:

• تب و لرز
• احساس خستگی شدید
• خونریزی غیرطبیعی
• درد و التهاب در ناحیه پایین شکم
• احساس درد در ناحیه لگن
• ترشحات چرکی و بدبو از واژن
• احساس سنگینی در ناحیه لگن
• مشکلات باروری
• درد و ناراحتی هنگام رابطه جنسی

در صورت بروز هرکدام از این علائم، ضروری است که فوراً به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید تا بیماری به‌طور دقیق تشخیص داده شده و درمان مناسب آغاز شود.

انواع عفونت واژن

این مشکل انواع مختلفی دارد که برای درمان سریع‌تر و بهبود وضعیت، ابتدا باید نوع آن شناسایی شود. از رایج‌ترین انواع واژینیت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

عفونت قارچی یا مخمری واژینال
عامل اصلی این نوع عفونت، قارچی به نام کاندیدا آلبیکانس (Candida albicans) است. استفاده بی‌رویه و خودسرانه از برخی آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند تعادل باکتری‌های طبیعی واژن را بر هم زده و رشد مخمرها را کنترل نکند، که این موضوع احتمال ابتلا به عفونت واژن را افزایش می‌دهد.

افرادی که مبتلا به دیابت هستند، سیستم ایمنی ضعیفی دارند، زنان باردار، یا افرادی که مصرف کربوهیدرات بالایی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت قارچی واژن قرار دارند. این نوع عفونت حتی در دختران باکره نیز مشاهده می‌شود.

علائم واژینیت قارچی شامل موارد زیر است:

• خارش
• التهاب
• تورم
• سوزش هنگام ادرار
• درد هنگام رابطه جنسی
• ترشحات سفید، غلیظ و شبیه پنیر

این نوع عفونت با برهم زدن تعادل باکتری‌ها در واژن، موجب رشد بیش از حد آن‌ها می‌شود. مهم‌ترین ویژگی عفونت باکتریایی واژن این است که معمولاً درد یا تحریک در این ناحیه وجود ندارد. پس از ابتلا به این عفونت، فرد ممکن است هیچ علامتی احساس نکند یا فقط خارش داشته باشد. همچنین، از دیگر نشانه‌های این نوع عفونت می‌توان به ترشحات سفید مایل به خاکستری با بوی ماهی اشاره کرد که معمولاً پس از رابطه جنسی مشاهده می‌شود.

عوارض عفونت باکتریایی واژن عبارتند از:

• عفونت رحم
• سقط جنین
• سزارین
• التهاب لگن
• اندومتریت پس از زایمان طبیعی

عفونت تریکومونیازیس واژینال
عفونت تریکومونیازیس (Trichomoniasis) از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شود. این نوع عفونت واژن معمولاً با علائمی چون خارش، درد شکمی و سوزش هنگام ادرار همراه است و باعث بروز ترشحات زرد مایل به سبز و کف‌آلود می‌شود. اغلب افرادی که مبتلا به تریکومونیازیس واژینال می‌شوند، ابتدا دچار عفونت در مجاری ادراری می‌شوند و سپس این عفونت در زنان به واژن و در مردان به مجرای پیشاب منتقل می‌شود.

درمان عفونت واژن

درمان عفونت‌های رحم و واژن بر اساس نوع و شدت عفونت متفاوت است. برخی از روش‌های درمانی مشترک بین این دو عارضه شامل داروهای ضد قارچ، آنتی‌بیوتیک‌ها، درمان‌های موضعی و داروهای ضد التهابی هستند. با این حال، برخی از روش‌ها به‌طور اختصاصی برای درمان هر کدام از این عفونت‌ها به کار می‌روند.

در ادامه، تفاوت‌های درمانی اختصاصی عفونت واژن و عفونت رحم را بررسی خواهیم کرد:

۱- درمان اختصاصی عفونت رحم یا واژن

• درمان با لیزر: این روش به‌ویژه برای درمان عفونت‌های قارچی که به داروهای معمولی مقاوم شده‌اند، مؤثر است.
• درمان با پروبیوتیک‌ها: استفاده از پروبیوتیک‌ها به ایجاد تعادل بین باکتری‌های مفید و مضر در واژن کمک می‌کند.
  بیشتر بدانید: علائم و درمان عفونت واژن در خانه

۲- درمان اختصاصی عفونت رحم

• آنتی‌بیوتیک‌های وریدی: این داروها برای درمان عفونت‌های شدید رحم تجویز می‌شوند و نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند.
• جراحی: در موارد نادر، جراحی برای برداشتن آبسه یا ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده رحم انجام می‌شود.

تفاوت عفونت رحم با عفونت واژن از نظر عوارض
عوارض ناشی از عفونت‌های رحم و واژن برخی مشابه هستند. ابتلا به این عفونت‌ها می‌تواند خطر التهاب لگن (انتقال عفونت به تخمدان‌ها)، عفونت مجاری ادراری (به دلیل نزدیکی مجرای ادرار به واژن) و ناباروری (به دلیل مسدود شدن لوله‌های فالوپ یا آسیب به رحم) را افزایش دهد.
با این حال، عوارض اختصاصی هرکدام از این عفونت‌ها می‌تواند مشکلات خاصی را به‌وجود آورد که عبارتند از:

۱- عوارض اختصاصی عفونت واژن

• زایمان زودرس
• تولد نوزاد با وزن پایین

۲- عوارض اختصاصی عفونت رحم

• چسبندگی لوله‌های فالوپ و ناباروری
• انتشار عفونت به خون
• حاملگی خارج از رحم (لانه‌گزینی جنین خارج از رحم)

راه‌کارهای اختصاصی برای پیشگیری از عفونت واژن

• استفاده از پروبیوتیک‌های طبیعی و در صورت لزوم، مصرف مکمل‌های پروبیوتیک تحت نظارت پزشک
• تکمیل کامل دوره درمان عفونت‌های قارچی به‌منظور پیشگیری از بازگشت مجدد
• مشاوره با پزشک برای تنظیم مناسب هورمون‌ها
• تعویض به موقع محصولات بهداشتی مانند تامپون و پد
• اجتناب از انجام دوش واژینال
• رعایت نکات بهداشتی در دوران بارداری
• رعایت مراقبت‌های بهداشتی بعد از سقط جنین
• انجام معاینات دوره‌ای منظم توسط متخصص زنان به‌منظور شناسایی زودهنگام و درمان به‌موقع عفونت رحم

ارتباط عفونت رحم و بارداری

عفونت رحم می‌تواند تاثیرات زیادی بر توانایی زنان برای باردار شدن و حفظ بارداری تا زمان زایمان داشته باشد. التهاب رحم ممکن است باعث ایجاد زخم در دیواره رحم شود و از لانه‌گزینی و رشد طبیعی جنین جلوگیری کند.

بر اساس تحقیقات سال ۲۰۱۶، عفونت‌های مزمن می‌توانند به شیوه‌های مختلفی بر باروری اثر بگذارند. این عفونت‌ها احتمال سقط جنین‌های مکرر را افزایش می‌دهند و همچنین می‌توانند از لانه‌گزینی تخم لقاح یافته جلوگیری کرده و توانایی باروری را کاهش دهند.

تمام مطالعات این حوزه نشان داده‌اند که درمان‌های آنتی‌بیوتیکی می‌توانند به بهبود باروری و افزایش شانس حاملگی موفق در زنانی که دچار عفونت رحم هستند، کمک کنند.

یک مطالعه در سال ۲۰۱۸ بر روی ۹۵ زن با مشکلات باروری انجام شد. نتایج نشان داد که نیمی از زنانی که تحت درمان آنتی‌بیوتیکی قرار گرفتند، شاهد بهبود بیش از ۸۰ درصدی در باروری خود بودند. پس از این درمان موفق، شانس بارداری و زایمان این زنان افزایش یافت.

در برخی موارد، متخصصان باروری توصیه می‌کنند که زنان با مشکلات باروری برای چندین چرخه درمانی IVF (لقاح آزمایشگاهی) تحت آزمایش و درمان آندومتری قرار گیرند.