فیبروم رحم یکی از رایج‌ترین تومورهای غیرسرطانی است که ممکن است در داخل یا روی رحم رشد کند. معمولاً فیبرومها علائمی ایجاد نمی‌کنند؛ اما اگر علائمی بروز کنند، ممکن است شامل خونریزی شدید، تکرر ادرار، کمردرد و درد در حین رابطه جنسی باشند.
اغلب فیبرومهای کوچک نیازی به درمان ندارند؛ اما اگر فیبروم بزرگ باشد، ممکن است به درمان دارویی یا جراحی نیاز داشته باشد. برای اطلاعات بیشتر در مورد این بیماری، با ما همراه باشید.
فیبروم رحم چیست؟
لیومیوم یا فیبروم رحم بافتی است که از ترکیب ماهیچه و بافت همبند دیواره رحم تشکیل میشود. این نوع رشد بافت معمولاً سرطانی (بدخیم) نیست. رحم که بخش اصلی دستگاه تناسلی زنان است، شکلی شبیه به گلابی وارونه دارد و در لگن قرار دارد. اندازه طبیعی رحم مشابه یک لیمو است و محل رشد و نمو نوزاد در دوران بارداری می‌باشد.
فیبرومها ممکن است به صورت یک گره منفرد یا در شکل خوشه‌ای رشد کنند. اندازه این خوشه‌ها میتواند از ۱ میلی‌متر تا بیش از ۲۰ سانتی‌متر یا حتی بیشتر باشد و برخی از آنها ممکن است به اندازه یک هندوانه برسند. این توده‌ها میتوانند در دیواره رحم، داخل حفره اصلی آن یا حتی بر روی سطح خارجی رحم تشکیل شوند. فیبرومها از نظر اندازه، تعداد و موقعیت در رحم شما متفاوت هستند.
شما ممکن است با فیبروم رحم علائم متنوعی را تجربه کنید که لزوماً مشابه علائم دیگر زنانی که فیبروم دارند، نخواهد بود. به دلیل ویژگی‌های خاص فیبرومها، برنامه درمانی شما باید بر اساس علائم شما تعیین شود. همچنین توجه داشته باشید که فیبروم رحم با پولیپ رحمی متفاوت است.
چه کسانی به فیبروم رحم مبتلا میشوند؟
تحقیقات نشان میدهد که حدود ۸۰ درصد از زنان تا سن ۵۰ سالگی به این بیماری دچار میشوند. با این حال، برخی شرایط میتوانند احتمال رشد فیبروم رحم را در داخل یا روی رحم افزایش دهند. بر اساس آمار منتشر شده، خطر ابتلا به این عارضه در گروه‌های زیر بیشتر است:
- زنانی که باردار هستند یا به طور کلی در طول زندگی بارداری را تجربه کرده‌اند.
- افرادی که سابقه فیبروم در خانواده‌شان وجود دارد.
- زنانی که سن آنها بالای ۳۰ سال است.
- زنانی که اضافه وزن دارند.
علاوه بر این، بررسی دلایل ابتلا به این بیماری نیز حائز اهمیت است. در بخش بعدی، این دلایل را با شما در میان می‌گذاریم تا درک بهتری از این بیماری و عوامل مؤثر بر آن پیدا کنید. به این ترتیب، متوجه خواهید شد که چرا گروه‌های معرفی شده در بالا بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند.
علائم فیبروم رحم چیست؟
علائم شما به تعداد و محل تومورهای موجود و همچنین اندازه آنها بستگی دارد. به عنوان مثال، فیبرومهای رحمی زیر مخاطی میتوانند باعث خونریزی شدید در دوران قاعدگی و مشکلاتی در بارداری شوند.
اگر تومور شما کوچک باشد یا در حال یائسگی باشید، ممکن است هیچ علامتی نداشته باشید. فیبرومهای رحم معمولاً در دوران یائسگی و پس از آن کاهش می‌یابند؛ زیرا در این دوره، سطح استروژن و پروژسترون (هورمون‌هایی که به رشد فیبروم کمک میکنند) کاهش می‌یابد. علائم فیبروم رحم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خونریزی شدید در دوران قاعدگی یا خونریزی بین دوره‌ها که میتواند شامل لخته‌های خون باشد.
- درد در ناحیه لگن یا کمر.
- درد زیر شکم.
- قاعدگی‌های دردناک.
- تکرر ادرار.
- درد هنگام رابطه جنسی.
- قاعدگی‌هایی که بیش از حد معمول طول می‌کشند.
- احساس فشار یا پری در ناحیه زیر شکم.
- تورم یا بزرگ‌شدن شکم.
- ناراحتی در ناحیه رکتوم.
سرطان پستان، سرطان تخمدان و مشکلات باروری نیز از جمله بیماری‌هایی هستند که زنان را تحت تأثیر قرار می‌دهند و ممکن است علائم مشابهی با فیبروم رحم داشته باشند. بنابراین، برای تشخیص نهایی بر اساس علائم، لازم است به یک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید. اگر تومور شما بسیار کوچک است یا در حال یائسگی به سر می‌برید، احتمال دارد که هیچ علامتی نداشته باشید.
انواع مختلف فیبروم
انواع مختلفی از فیبروم وجود دارد که معمولاً بر اساس محل رشد و تشکیل آنها دسته‌بندی میشوند. این دسته‌ها شامل موارد زیر است:
- فیبروم اینترامورال (Intramural fibroids): این نوع فیبروم در دیواره عضلانی رحم ایجاد میشود. با رشد این نوع، رحم ممکن است کشیده و بزرگتر شود.
- فیبروم ساب‌سروزال (Subserosal fibroids): بر خلاف نوع قبلی، این توده در قسمت خارجی رحم تشکیل میشود. رشد این توده ممکن است باعث شود یک طرف رحم بزرگتر از طرف دیگر به نظر برسد.
- فیبروم پدانکوله (Pedunculated fibroids): زمانی که تومور دارای ریشه‌ای باریک برای پشتیبانی از خود باشد، به عنوان فیبروم پدانکوله شناخته میشود.
- فیبروم ساب موکوزال (Submucosal fibroids): این تومورها در لایه میانی عضله رحم شکل میگیرند و به نوعی میتوانند کمیاب‌ترین نوع فیبروم به شمار آیند.
- فیبروم داخل حفره‌ای (Intracavitary fibroids): این فیبرومها در داخل حفره رحم رشد میکنند.
علائم فیبروم رحمی
- کم‌خونی (Anemia) یکی از عوارض ناشی از فیبروئیدهاست که باعث ایجاد احساس خستگی و ضعف در فرد میشود.
- مقاربت دردناک و احساس درد در حین رابطه جنسی نیز ممکن است رخ دهد.
- درد، خونریزی یا ترشح از واژن شرایط دیگری هستند که ممکن است در صورت عفونت میوما تجربه شوند.
- بعضی افراد ممکن است در ناحیه شکم خود احساس فشار کنند، هرچند این موضوع نسبتاً نادر است.
- مشکلات ادراری نظیر عفونت ادراری و تکرر ادرار نیز از نشانه‌های مهم عود میوما به شمار می‌آید.
فیبروئیدهای رحمی به‌ندرت علائم قابل توجهی را نشان می‌دهند. با این حال، در مواردی که این توده‌ها رشد میکنند، ممکن است نشانه‌های مختلفی بروز کنند. یکی از شایع‌ترین علائم ابتلا به این عارضه، خونریزی واژینال است که میتواند نامنظم یا شدید باشد. علاوه بر این، فیبرومها علائم دیگری نیز دارند که در ادامه به آنها اشاره میشود:
علائم ترکیدن فیبروم رحم چیست؟
ترکیدن یا تخریب فیبرومهای رحمی زمانی اتفاق می‌افتد که جریان خون به این توده‌ها کاهش پیدا کند و منجر به مرگ سلولی شود. این وضعیت میتواند علائم زیر را ایجاد کند:
- درد شدید و ناگهانی: یکی از نشانه‌های اصلی ترکیدن فیبروم، درد ناگهانی و شدید در ناحیه لگن است که ممکن است به کمر نیز انتشار یابد.
- گرفتگی عضلات رحمی: افزایش گرفتگی و تشدید دردهای قاعدگی از دیگر عوارض این وضعیت هستند.
- خونریزی شدید: خونریزی نامنظم و شدید رحمی که ممکن است به کم‌خونی منجر شود.
- تب خفیف: در برخی موارد، ترکیدن فیبروم ممکن است باعث ایجاد تب خفیف شود که نشان‌دهنده واکنش التهابی بدن است.
- تکرر ادرار: فشار ناشی از فیبروم بر روی مثانه میتواند به تکرر ادرار منجر شود.
- احساس پری در ناحیه شکم: بزرگ شدن فیبرومها ممکن است باعث ایجاد حس پری و فشار در ناحیه شکم گردد.
برای مدیریت و درمان این علائم، مصرف مسکن‌ها، استفاده از درمان‌های هورمونی و در برخی موارد انجام جراحی‌هایی مانند میومکتومی یا آمبولیزاسیون شریان رحمی توصیه میشود.
فرق پولیپ رحم و فیبروم رحم چیست؟
فیبروم رحمی و پولیپ رحمی دو نوع رشد غیرطبیعی در رحم محسوب میشوند. فیبرومها توده‌های عضلانی غیرسرطانی هستند که در دیواره رحم شکل میگیرند و میتوانند منجر به درد، خونریزی شدید و مشکلات در بارداری شوند. در مقابل، پولیپ‌ها رشدهای کوچکی از بافت داخلی رحم (اندومتر) هستند که ممکن است موجب خونریزی نامنظم یا شدید شوند. تفاوت اصلی بین پولیپ و فیبروم در نوع بافت و محل رشد آن‌هاست؛ فیبرومها از بافت عضلانی تشکیل شده‌اند، در حالی که پولیپ‌ها از بافت اندومتری ناشی میشوند.
فیبروم چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص فیبروم رحم معمولاً توسط متخصص زنان انجام میشود. معاینه لگن اصلی‌ترین آزمایش برای شناسایی میوم است که در آن وضعیت، اندازه و شکل رحم بررسی میشود. علاوه بر این معاینه، ممکن است نیاز به آزمایش‌های زیر برای تشخیص نهایی باشد:
۱. سونوگرافی: این آزمایش از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویری از رحم استفاده می‌کند. این امکان را برای پزشک فراهم می‌آورد که ساختارهای داخلی و فیبرومها را مشاهده کند. سونوگرافی ترانس‌واژینال، که در آن پروب اولتراسوند وارد واژن میشود، میتواند تصاویر واضح‌تری ارائه دهد.
۲. ام آر آی لگن: این روش تصویربرداری دقیق تصاویری از رحم، تخمدان‌ها و سایر اندام‌های لگنی تولید می‌کند.
۳. هیستروسکوپی: در این روش، پزشک با استفاده از یک دستگاه کوچک و دوربین‌دار، داخل رحم را بررسی می‌کند. این دستگاه از طریق واژن و دهانه رحم وارد رحم میشود. اگر نیاز باشد، ممکن است نمونه‌ای از بافت برای بررسی سلول‌های سرطانی گرفته شود.
۴. لاپاراسکوپی: در این روش، پزشک یک لوله نازک و روشن را از طریق برش کوچکی در شکم وارد کرده و قسمت بیرونی رحم و ساختارهای اطراف آن را بررسی می‌کند. بیوپسی نیز ممکن است در صورت نیاز انجام شود.
۵. هیستروسونوگرافی: این روش که به نام سونوگرافی انفوزیون نمکی نیز شناخته میشود، از محلول نمک استریل برای گسترش حفره رحم استفاده می‌کند تا تصاویر بهتری از فیبرومهای زیر مخاطی و پوشش داخلی تهیه شود. این آزمایش برای زنانی که قصد بارداری دارند یا دچار خونریزی شدید قاعدگی هستند، مفید است.
۶. هیستروسالپنگوگرافی: در این روش از رنگ برای مشخص‌کردن حفره رحم و لوله‌های فالوپ در تصاویر اشعه ایکس استفاده میشود. اگر ناباروری یک نگرانی باشد، پزشک ممکن است این روش را توصیه کند. این آزمایش میتواند به تشخیص باز یا مسدود بودن لوله‌های فالوپ و همچنین برخی فیبرومهای زیر مخاطی کمک کند.
درمان فیبرم رحم چگونه است؟
این بیماری همیشه به درمان نیاز ندارد، مگر اینکه علائم و عوارضی آزاردهنده ایجاد کند. نوع درمان بستگی به علائم، محل و اندازه فیبروم دارد. گزینه‌های درمانی مؤثر شامل موارد زیر است:
- داروهای هورمونی: این داروها میتوانند به کاهش اندازه فیبروم کمک کنند.
- دستگاه داخل رحمی: این وسیله که هورمون آزاد می‌کند، به کاهش خونریزی کمک می‌کند.
- آمبولیزاسیون شریان رحمی: در این روش، جریان خون به فیبروم مسدود شده و در نتیجه آن کوچک میشود.
- جراحی: در برخی موارد، فیبرومها با جراحی از بدن خارج میشوند.
- امواج اولتراسوند با شدت بالا: این روش برای حذف توده‌ها به کار می‌رود.
- هیسترکتومی: در این عمل جراحی، بخشی از رحم یا تمام آن برداشته میشود و معمولاً برای افرادی که تمایل به بارداری ندارند یا قبلاً فرزند دارند، انجام میشود.
