غدد بارتولن که در دو سمت دهانه واژن قرار دارند، وظیفه ترشح مایعاتی را بر عهده دارند که به روان‌سازی واژن کمک می‌کنند. گاهی اوقات، دهانه این غدد دچار انسداد می‌شود و مایعات ترشح‌شده به داخل غده بازمی‌گردند. این فرآیند میتواند منجر به ایجاد تورمی بدون درد شود که به آن کیست بارتولن (Bartholin cyst) گفته می‌شود. در ادامه این مقاله، به بررسی کیست بارتولن، علائم آن، روش‌های تشخیص و عوارض احتمالی این عارضه خواهیم پرداخت. برای درمان این مشکل، امکان مشاوره آنلاین یا حضوری با متخصص زنان از طریق سایت دکترتو فراهم است.
کیست بارتولن چیست؟
کیست بارتولین که به عنوان یک کیست واژینال شناخته می‌شود، معمولاً در یک طرف لابیا (لب‌های واژینال) نزدیک به دهانه واژن شکل می‌گیرد. این کیست به افتخار غدد بارتولن نام‌گذاری شده است، غدد کوچکی که وظیفه تولید مخاط روان‌کننده واژن را بر عهده دارند. لابیا و غدد بارتولن اجزایی از فرج در دستگاه تناسلی زنان به شمار می‌روند.
هنگامی که دهانه یکی از این غدد مسدود شود، مخاط نمی‌تواند تخلیه شود و درون غده تجمع پیدا کرده و توده‌ای را شکل می‌دهد که به آن کیست بارتولین می‌گویند. این کیست‌ها اغلب در یکی از دو غده بارتولن ظاهر می‌شوند. برخی از این کیست‌ها کوچک و بدون درد هستند، اما اگر عفونت باکتریایی رخ دهد، احتمال تشکیل آبسه وجود دارد. کیست‌های عفونی دردناک بوده و نیازمند درمان خواهند بود.
علائم ظاهری کیست بارتولن چیست؟
در برخی موارد، تشکیل کیست بارتولن در ناحیه تناسلی زنان بدون ایجاد علائم قابل مشاهده و یا درد رخ می‌دهد. اما اگر این عارضه رشد کرده و به عفونت منجر شود، فرد ممکن است درد شدیدی را تجربه کند. این وضعیت که با عفونت همراه است، به آبسه معروف است. درد ناشی از این بیماری در هنگام راه رفتن یا برقراری رابطه جنسی افزایش می‌یابد. افرادی که در حین رابطه جنسی دچار درد شدید در ناحیه تناسلی می‌شوند، توصیه می‌شود سریعاً برای درمان اقدام کنند.
علاوه بر موارد یادشده، علائم دیگری نیز برای این بیماری گزارش شده است که شامل موارد زیر می‌شود:
- تورم قابل حس هنگام لمس واژن
- قرمزی ناحیه تناسلی
- درد هنگام راه رفتن
- درد در حین رابطه جنسی
- افزایش تدریجی درد هنگام راه رفتن و نشستن طولانی (فرد ممکن است در هنگام نشستن‌های طولانی یا راه رفتن درد شدیدی در ناحیه واژن تجربه کند)
- تب و لرز (در صورت عفونت کیست، امکان مشاهده علائم تب و لرز در بدن وجود دارد)
در صورت بروز هر یک از علائم ذکرشده، مراجعه به پزشک و شروع درمان در اسرع وقت توصیه می‌شود.
مقاله پیشنهادی: سرطان سینه (پستان) و راه های تشخصیص و درمان آن
دلایل ابتلا به کیست بارتولن
علت دقیق ابتلا به کیست بارتولن در بیشتر موارد مشخص نیست. با این حال، برخی علل احتمالی عبارتند از:
- عفونت‌های باکتریایی واژن (مانند عفونت ناشی از باکتری اشرشیاکلی یا E. coli)
- غلیظ شدن بیش از حد مخاط واژن
- آسیب به ناحیه واژن
- عفونت‌های مقاربتی (از جمله سوزاک یا کلامیدیا)
- جراحی در ناحیه ولوواژینال
تقریباً ۲ درصد از زنان در طول زندگی خود به کیست بارتولن مبتلا می‌شوند. این بیماری بیشتر در زنان ۲۰ تا ۳۰ ساله که فعال از نظر جنسی هستند مشاهده می‌شود. با افزایش سن، احتمال ابتلا به این کیست کاهش می‌یابد، زیرا غدد بارتولن معمولاً پس از ۳۰ سالگی کوچک شده و تولید مخاط کمتری دارند.
عوارض کیست بارتولن
این بیماری معمولاً هیچ مشکل و عارضه‌ای ایجاد نمی‌کند. اما اگر اندازه آن به طور قابل توجهی بزرگ شود، ممکن است موجب ناراحتی فرد و درد در ناحیه پوست اطراف واژن، به ویژه هنگام راه رفتن، نشستن یا برقراری رابطه جنسی گردد. در برخی موارد، این کیست ممکن است بر روی لب‌های بیرونی اطراف واژن تأثیر بگذارد. اگر آبسه بارتولن پیشرفت کند و درمان نشود، احتمال انتشار عفونت به سایر قسمت‌های بدن وجود دارد. این عفونت ممکن است وارد جریان خون شود و سبب التهاب و اختلال سپتیسمی (septicemia) گردد. این التهاب به دلیل انتشار عفونت در سراسر بدن، یکی از عوارض خطرناک بیماری به شمار می‌رود.
عوارض ناشی از برداشتن غده بارتولن
عمل جراحی برداشتن غده بارتولن ممکن است با عوارض زیر همراه باشد:
- خونریزی
- درد
- التهاب
- عفونت
- تورم، درد شدید، قرمزی و ترشحات غیرعادی
- تشکیل بافت اضافی
نحوه تشخیص کیست بارتولن
برای تشخیص کیست بارتولن، پزشک ممکن است اقداماتی همچون موارد زیر را انجام دهد:
- از شما درباره سابقه پزشکی‌تان سوالاتی بپرسد.
- معاینه لگنی را برای بررسی وضعیت ناحیه تناسلی انجام دهد.
- نمونه‌ای از ترشحات واژن یا دهانه رحم شما را گرفته و برای بررسی عفونت‌های مقاربتی به آزمایشگاه ارسال کند یا با توجه به سن و خطر ابتلا به بیماری‌های مقاربتی، آزمایش خون برای غربالگری HIV و سیفلیس توصیه کند.
- نمونه‌برداری انجام دهد تا از عدم وجود سرطان فرج اطمینان حاصل کند؛ این اقدام به‌ویژه برای زنان یائسه یا بالای ۴۰ سال انجام می‌شود.
انواع درمان برای کیست بارتولن
اگر کیست بارتولن در فرد بدون علائم خاصی مشاهده شود، درمان ضروری نیست. اما در صورت مشاهده علائم ذکر شده، درمان لازم خواهد بود. درمان این کیست به اندازه و شدت آلودگی آن بستگی دارد. در ادامه، روش‌های مختلف درمان این بیماری شرح داده شده است:
درمان کیست بارتولن با حمام سیتز
حمام سیتز به استحمام در وان آب گرم اطلاق می‌شود. یکی از روش‌های درمانی این بیماری در زنان، انجام استحمام روزانه در آب گرم است. این درمان باید به مدت یک هفته به طور مداوم انجام گیرد تا با تخلیه کیست، علائم برطرف شود.
جراحی برای درمان کیست بارتولن
اگر کیست بزرگ باشد و با حمام سیتز تخلیه نشود، پزشک ممکن است جراحی را پیشنهاد دهد. در این روش، بیهوشی موضعی یا بی‌حسی ناحیه تناسلی انجام شده و پس از آن برش کوچکی در کیست ایجاد می‌شود تا محتویات آن تخلیه شود. سپس یک لوله لاستیکی به نام کاتتر در محل برش قرار می‌گیرد که به مدت شش هفته برای اطمینان از تخلیه کامل در بدن باقی می‌ماند.
آنتی بیوتیک‌ها برای درمان کیست بارتولن
اگر آزمایش‌ها نشان‌دهنده عفونت در کیست یا ابتلا به بیماری‌های مقاربتی باشند، پزشک آنتی بیوتیک تجویز می‌کند. همچنین، گاهی اوقات پماد نیز میتواند برای درمان کیست بارتولن موثر باشد. استفاده از این داروها باید تحت نظارت پزشک صورت گیرد. خوشبختانه امروزه انجام آزمایش‌ها سریع و آسان است و می‌توانید از خدمات پزشکی آنلاین برای تفسیر نتایج استفاده کنید.
| نام دارو | شرح دارو |
|---|---|
| سولفامتوکسازول/تریمتوپریم | درمان عفونت‌های باکتریایی |
| کلیندامایسین | درمان عفونت‌های پوستی و باکتریایی |
| سفتریاکسون | تجویز در موارد عفونت گسترده |
لیزر دی اکسید کربن برای تخلیه کیست
یکی دیگر از روش‌های درمان کیست بارتولن استفاده از لیزر دی اکسید کربن است. این روش برای ایجاد برش و تخلیه مایع داخل کیست به کار می‌رود. پس از تخلیه، بخیه نیز با استفاده از همین لیزر انجام می‌شود.
مارسوپیالیزیشن (Marsupialization) برای درمان کیست بارتولن
این روش یکی از قدیمی‌ترین تکنیک‌ها برای درمان کیست بارتولن است. در این روش، برشی حدود یک سانتی‌متر روی کیست زده می‌شود تا مایع تخلیه شود. این عمل با بیهوشی یا بی‌حسی موضعی انجام می‌شود.
درمان خانگی کیست بارتولن با عسل
یکی از روش‌های خانگی برای درمان کیست بارتولن استفاده از عسل است. ترکیب سرکه سیب و عسل، زنجبیل و عسل، یا آلوئه‌ورا با عسل میتواند کمک‌کننده باشد. همچنین، استفاده از مرهم سیاه که حاوی زغال است، تاثیر درمانی بالایی دارد. این مرهم باعث تخلیه عفونت و مایع جمع شده در غده بارتولن می‌شود.
راه های پیشگیری از کیست بارتولن
از آنجایی که علت اصلی ایجاد این بیماری نامشخص است، بنابراین رسیدن به راه‌های پیشگیری از کیست بارتولن هم تقریبا غیرممکن است. تنها با انجام برخی راهکارها می‌توان ریسک تشکیل این برجستگی‌ها را کاهش داد، مانند استفاده از کاندوم حین برقراری رابطه جنسی که از تشکیل کیست‌های ناشی از عفونت‌های انتقال یافته جنسی جلوگیری می‌کند.
رعایت بهداشت ناحیه تناسلی هم میتواند از تشکیل عفونت و آبسه‌ها در ناحیه واژینال پیشگیری کند. سیستم ایمنی قوی میتواند در کاهش خطر بروز عفونتها و عارضه‌های پوستی مفید باشد. برای تقویت سیستم ایمنی، رژیم غذایی سالم، استراحت کافی، فعالیت بدنی منظم و کاهش استرس را درنظر بگیرید.
