گشادی دریچه قلب یا بزرگ شدن قلب اصطلاحی است که به وضعیتی اشاره دارد که عضله قلب به اندازه‌ای بزرگ‌تر از حالت طبیعی خود رسیده باشد. این شرایط که به آن کاردیومیوپاتی نیز گفته میشود، توسط متخصصان قلب به عنوان یک نشانه هشدار دهنده برای برخی بیماری‌های خطرناک قلبی در نظر گرفته میشود، هرچند که خود این وضعیت لزوماً یک عارضه قلبی جدی نیست. بنابراین، باید این وضعیت را جدی گرفت و برای شناخت و درمان آن اقدامات لازم را انجام داد تا از بروز عوارض بیشتر جلوگیری شود.
گسترش و انبساط عروق خونی بدن به دلایل مختلفی مانند کاهش سطح اکسیژن، افزایش کربن دی‌اکسید و مسائل دیگر رخ می‌دهد. این فرآیند میتواند اهداف مختلفی داشته باشد و هرکدام ممکن است فوایدی برای وضعیت آناتومیک بدن فراهم کنند. اما گاهی اوقات این فرآیند به طور معکوس عمل کرده و مشکلاتی را برای بدن ایجاد میکند.
به طور خلاصه، نارسایی دریچه میترال یا گشادی دریچه میترال زمانی رخ می‌دهد که دریچه نمی‌تواند به درستی بسته شود و در نتیجه خون به دهلیز بازمی‌گردد. نارسایی (Regurgitation) به معنای نشت خون از دریچهای است که به درستی بسته نمی‌شود.
بزرگ شدن قلب یعنی چه؟
گشادی قلب یا کاردیومیوپاتی متسع (DCM) به وضعیتی گفته میشود که در آن حفره‌های قلب بزرگ شده و قابلیت انقباض خود را از دست می‌دهند. این وضعیت اغلب در بطن چپ آغاز میشود و با پیشرفت بیماری ممکن است به بطن راست و دهلیزها (حفره‌های بالایی قلب) گسترش یابد. با افزایش اندازه حفره‌های قلب، عضله قلب ضعیف شده و به درستی منقبض نمی‌شود. در نتیجه، قلب نمی‌تواند خون را به صورت مؤثر به جلو پمپاژ کند. این موضوع منجر به تجمع مایع در ریه‌ها و سایر نقاط بدن میشود که به آن نارسایی قلبی گفته میشود.
علت گشادی دریچه میترال
گشادی دریچه میترال یک اختلال شایع در عملکرد دریچه قلب است. خون از دهلیزهای راست و چپ از طریق دریچه میترال و دریچه سه لتی جریان می‌یابد و این امکان را فراهم میکند که به بطن‌های راست و چپ برسد. سپس این دریچه‌ها بسته شده و از بازگشت خون به دهلیزها جلوگیری می‌کنند. دریچه میترال بین دهلیز چپ و بطن چپ قرار دارد.
هنگامی که بطن‌ها با خون پر می‌شوند، انقباض آغاز شده و دریچههای ریوی و آئورت باز می‌شوند، که باعث جریان یافتن خون در این دریچه‌ها میشود. در صورتی که دریچه میترال به خوبی بسته نشود، خون در زمان انقباض به دهلیز چپ بازمی‌گردد. این امر منجر به کاهش مقدار خونی میشود که باید به سراسر بدن پمپاژ گردد.
در نتیجه، قلب تلاش میکند این مشکل را با پمپاژ بیشتر جبران کند. اما در برخی موارد، پمپاژ بیش از حد میتواند به نارسایی احتقانی قلب منجر شود. گشادی دریچه میترال ممکن است به طور ناگهانی رخ دهد. در بسیاری از افراد، این وضعیت پس از یک حمله قلبی ایجاد میشود. اگر درمان نشود، این بیماری میتواند به شکل طولانی‌مدت (مزمن) تبدیل شود.
علائم گشاد شدن قلب
برخی افراد مبتلا به بزرگی قلب ممکن است هرگز از این وضعیت آگاه نشوند مگر اینکه در یک معاینه فیزیکی مشخص شود.
علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تنگی نفس
- تورم، به‌ویژه در پاها
- ضربان نامنظم قلب (آریتمی) یا تپش قلب
- غش کردن
- درد قفسه سینه
- ناراحتی در سایر نواحی بالای بدن مانند معده، گردن، فک، پشت یا یک یا هر دو بازو
- خستگی
- افزایش وزن
اگر هر یک از این علائم را تجربه می‌کنید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید. پزشک میتواند آزمایش‌های مختلفی را برای تعیین بزرگی قلب شما تجویز کند، از جمله عکس‌برداری با اشعه ایکس قفسه سینه، الکتروکاردیوگرام یا اکوکاردیوگرام، تست استرس یا سی تی اسکن. این آزمایش‌ها ارزیابی می‌کنند که قلب شما چقدر خون را پمپاژ میکند، آسیب‌های وارد شده به قلب را شناسایی می‌کنند و مشخص می‌کنند که آیا شریان‌ها مسدود شده‌اند یا حفره‌های قلب بزرگ شده‌اند.
عوارض گشاد شدن رگ های قلب
- ترومبوز که میتواند منجر به سکته قلبی شود.
- سندروم‌های حاد کرونری
- تشکیل فیستول در اتاق‌های قلب
- آمبولی در اندام‌های انتهایی
انواع اختلالات دریچهای قلب
این اختلالات بسیار خطرناک هستند و برای درمان گشاد شدن رگ قلب باید سریعاً اقدام کرد.
افتادگی دریچه میترال
این عارضه باعث میشود که دریچه میترال به درستی بسته نشود و خون به دهلیز چپ بازگردد. بیشتر افراد با این اختلال علائمی ندارند و بنابراین نیازی به درمان ندارند.
با این حال، در صورت بروز علائمی مانند تپش قلب، تنگی نفس، درد قفسه سینه، سرفه و خستگی، باید حتماً برای درمان اقدام کرد. درمان این عارضه معمولاً شامل جراحی برای ترمیم یا تعویض دریچه میترال است.
بیماری دریچه آئورت دوطرفه
این بیماری زمانی رخ می‌دهد که فرد با دریچه آئورت دو فلپی به جای سه فلپی متولد شود. علائم این نوع اختلال میتوانند از کودکی ظاهر شوند یا ممکن است فرد سال‌ها بدون تجربه علائم خاصی زندگی کند.
از جمله علائم این بیماری می‌توان به تنگی نفس، درد قفسه سینه، سرگیجه و غش کردن اشاره کرد. بیشتر افراد با جراحی دریچه آئورت قابل درمان هستند.
نارسایی دریچهای
اگر هر یک از دریچههای قلب به درستی بسته نشوند، خون به سمت عقب برمی‌گردد. علائم این اختلال شامل تنگی نفس، سرفه، خستگی، تپش قلب، سبکی سر و تورم پا و مچ پا میشود.
برای درمان این مشکل، برخی افراد باید دارو مصرف کنند تا از تجمع مایعات جلوگیری کنند و دیگران ممکن است به تعمیر یا تعویض دریچه نیاز داشته باشند. بسیاری از افراد با اختلالات خفیف تا متوسط دریچه قلب علائمی بروز نمی‌دهند، اما در برخی دیگر ممکن است علائم زیر مشاهده شود:
- تنگی نفس
- تپش قلب
- خستگی
- درد قفسه سینه
- سرگیجه
- غش کردن
- سردرد
- سرفه
- احتباس مایعات که موجب تورم در شکم و اندام تحتانی میشود
- ادم ریوی به دلیل تجمع مایعات اضافی در ریه‌ها
عوامل گشاد شدن رگ قلب شامل موارد زیر است:
- نقص مادرزادی
- اندوکاردیت عفونی و التهاب بافت قلب
- تب روماتیسمی که یک بیماری التهابی است و ناشی از عفونت باکتری‌های استرپتوکوک گروه A می‌باشد
- تغییرات مرتبط با سن مانند رسوبات کلسیم
- حمله قلبی
- بیماری عروق کرونر، تنگی و سخت شدن عروق کرونر
- کاردیومیوپاتی که به معنای بیماری‌های تحلیل‌برنده عضله قلب است
- سیفلیس که یک عفونت مقاربتی نسبتاً نادر است
- فشار خون بالا، آنوریسم آئورت و آترواسکلروز
- ضعیف شدن بافت همبند دریچه میترال و لوپوس که یک بیماری خودایمنی مزمن است
درمان گشاد شدن عروق قلب
درمان بسته به شدت اختلال به شکل‌های مختلف انجام میشود.
پزشکان متخصص ابتدا با روش‌های حمایتی مانند نظارت پزشکی، ترک سیگار و حفظ رژیم غذایی سالم شروع می‌کنند. در صورت نیاز به درمان دارویی، داروهای مسدودکننده گیرنده بتا و مسدودکننده‌های کانال کلسیم برای کنترل ضربان قلب و جریان خون تجویز می‌شوند. برای کاهش احتباس مایعات نیز داروهای دیورتیک که باعث افزایش دفع ادرار از طریق کلیه‌ها می‌شوند، تجویز خواهند شد.
روش‌های درمان گشادی دریچه قلب این مشکل شامل موارد زیر است:
دارو درمانی
بسته به شدت بیماری، راه‌حل‌های درمانی متفاوتی وجود دارد:
- گشادی دریچه میترال با شدت خفیف: افراد باید هر ۲ تا ۳ سال چکاپ‌های دوره‌ای انجام دهند.
- گشادی دریچه میترال با شدت متوسط: دارو درمانی توصیه میشود.
- گشادی دریچه میترال با شدت زیاد: نیاز به عمل جراحی قلب باز است.
علائم و درمان‌های پیشنهادی
تنگی نفس هنگام فعالیت یا حتی در حالت درازکش و خواب از علائم شدت متوسط بیماری است. برای این بیماران، پزشک داروهایی را تجویز میکند تا علائم کاهش یابد. از جمله داروهایی که به بهبود علائم کمک می‌کنند، عبارتند از:
- فورزوماید (لازیکس)
- هیدروکلروتیازید
این داروها ادرارآور هستند و باعث کاهش فشار ریوی می‌شوند، در نتیجه حال بیماران بهتر میشود. برای افرادی که دچار تپش قلب می‌شوند، داروهایی برای کاهش ضربان قلب تجویز میشود. از جمله این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پروپرانولول
- بیزوپرولول
- متورال
- آتنولول
عمل گشادی دریچه قلب چیست؟
دریچههای قلب به هدایت جریان خون در مسیر صحیح کمک می‌کنند. زمانی که یکی از چهار دریچه قلب به درستی عمل نکند، احتمال بازگشت خون وجود دارد که منجر به مشکلات قلبی میشود. یکی از این مشکلات، گشاد شدن دریچه قلب است که در این حالت دریچه شل شده یا تغییر شکل داده است. نتیجه این تغییرات باعث میشود که فلپ‌های دریچه به درستی باز و بسته نشوند و خون به عقب نشت کند. چهار دریچه قلب عبارتند از:
- دریچه میترال
- دریچه سه‌لتی
- دریچه ریوی
- دریچه آئورت
یکی از گزینه‌های درمان این مشکل، جراحی برای گشادی دریچه قلب است. دریچه قلب باید تعمیر شود و در برخی موارد، آسیب به حدی است که نیاز به تعویض دریچه وجود دارد. پزشک میتواند از تکنیک جراحی قلب باز یا جراحی بسته قلب استفاده کند. انتخاب نوع جراحی به عوامل مختلفی از جمله سن، سلامتی بیمار و نوع و شدت بیماری دریچه بستگی دارد.
چه زمانی عمل گشادی دریچه قلب انجام می شود؟
زمانی که یکی از دریچههای قلب به‌درستی کار نمی‌کند، ممکن است خون به عقب نشت کند و قلب نتواند به اندازه کافی خون‌رسانی کند. اگر پزشک تشخیص دهد که مشکل قلبی ناشی از گشادی دریچه قلب است، احتمال دارد که این جراحی را پیشنهاد دهد. عمل گشادی دریچه قلب ممکن است روی هرکدام از دریچههای قلب انجام شود و در برخی موارد، برای درمان نارسایی دریچه‌ها ممکن است چندین جراحی لازم باشد.
اگر علائم بیماری خفیف باشد، احتمالاً پزشک در ابتدا نظارت بر بیماری دریچه قلب را توصیه میکند. تغییر سبک زندگی و مصرف برخی داروها میتواند به کنترل بیماری کمک کند. اما در برخی شرایط، حتی اگر شخص علامتی نداشته باشد، انجام جراحی ضروری است.
نشتی دریچه قلب ممکن است با گذشت زمان بیشتر شود و قلب سخت‌تر کار میکند. اگر علائم زیر را تجربه می‌کنید، حتماً برای بررسی گشادی دریچه قلب به پزشک مراجعه کنید:
دکتر غلامحسین فاتحی از بهترین متخصصین قلب در تهران می‌باشد. جهت رزرو نوبت آنلاین دکتر فاتحی کلیک کنید.
- تنگی نفس
- سرگیجه
- درد در قفسه سینه
- تپش قلب
- خستگی
- افزایش وزن به دلیل احتباس مایعات
- تورم مچ پا یا شکم
- نارسایی قلب
- ضربان قلب نامنظم
- سکته مغزی
- حمله قلبی
مراقبت های بعد از عمل گشادی دریچه قلب
بعد از عمل گشادی دریچه قلب، شما نیاز دارید که حداقل یک روز در بخش مراقبت‌های ویژه بمانید. در این بخش، مایعات و داروها به‌صورت داخل وریدی به شما تجویز می‌شوند و برای تخلیه ادرار، لوله‌ای در مثانه قرار می‌گیرد. همچنین، مایعات و خون نیز از طریق لوله‌ای از قفسه سینه تخلیه می‌شوند. بسته به وضعیت شما، ممکن است برای مراقبت بیشتر چند روز دیگر در بیمارستان بمانید. زمان مرخصی شما به عوارض جانبی عمل و وضعیت شما بستگی دارد. قبل از ترخیص، وضعیت عفونت در ناحیه برش، فشارخون، تنفس و ضربان قلب باید بررسی شود.
بعد از ترخیص، به‌تدریج پیاده‌روی را شروع کنید و آن را افزایش دهید. برخی تمرینات تنفسی میتوانند به بهبودی سریع‌تر بیماری کمک کنند. ناحیه جراحی را تمیز و خشک نگه دارید و اگر بخیه‌ها یا منگنه‌های جراحی باقی مانده باشند، پزشک آنها را در جلسه ویزیت بعدی بررسی خواهد کرد.
یک پاسخ
ممنون از مطالب خوبتون. کاملا با بیماری گشادی قلب آشنا شدم.