زایمان طبیعی مهم است بدانید که تجربه زایمان طبیعی میتواند برای هر زن و در هر بارداری متفاوت باشد. زایمان طبیعی فرآیند طبیعی است که نوزاد از طریق مجرای تناسلی به دنیا می‌آید و معمولاً شامل چند مرحله است.
مرحله اول با انقباضات رحمی شروع میشود که باعث ایجاد درد و فشار در ناحیه تناسلی میشود. در مرحله دوم، دهانه رحم به طور کامل باز میشود و نوزاد از مجرای تناسلی به بیرون می‌آید. مرحله سوم، به‌نام زایمان جفت، پس از تولد نوزاد آغاز میشود و در این مرحله، رحم با انقباضات خود شروع به کوچک شدن میکند تا جفت (پلاسنتا) از رحم جدا شده و خارج گردد.
در مرحله نهایی یا مرحله بازیابی، بدن به طور طبیعی فرآیند بهبود پس از زایمان را آغاز میکند. در این مرحله، میزان خونریزی کاهش یافته و رحم به اندازه و وضعیت قبلی خود باز می‌گردد.
اگر باردار هستید و درباره مراحل زایمان نگرانی دارید، بهتر است با متخصص زنان و زایمان یا ماما مشورت کنید و پرسش‌های خود را مطرح کنید. از طریق سایت نفیس کلینیک می‌توانید با بهترین پزشکان ارتباط برقرار کنید و از خدمات مشاوره آنلاین یا تلفنی بهره‌مند شوید.
مراحل زایمان طبیعی چیست؟ (تمام مراحل زایمان طبیعی)
| مراحل | مراحل زایمان طبیعی | توضیح مراحل |
|---|---|---|
| مرحله اول | مرحله ابتدای زایمان (Latent Phase) | رحم آماده شده و آرام و تدریجی شروع به باز شدن میکند. این مرحله ممکن است چند ساعت یا تا چند روز طول بکشد و گاهی با درد و سرفه‌های ناخواسته همراه است. |
| مرحله دوم | مرحله باز شدن (فاز فعال/ Active Phase) | در این مرحله، باز شدن رحم به سرعت افزایش می‌یابد و ممکن است درد و شدت آن بیشتر شود. در این مرحله، زن به فشار و نیروی قوی و متمرکز احساسی پاسخ می‌دهد و معمولا نیاز به حمایت و راهنمایی از طرف متخصص دارد. |
| مرحله سوم | مرحله تولد (Transition Phase) | این مرحله نشانگر نزدیک شدن لحظه تولد نوزاد است. در این مرحله، باز شدن رحم به حداکثر می‌رسد و زن احساس فشار و نیروی زیادی را در منطقه لگن خود تجربه میکند. |
شروع درد شکم و لگن تا باز شدن دهانه رحم
در این مرحله، مادر دردهای ملایم در ناحیه شکم را تجربه میکند که میتوان آنها را به سه فاز مختلف تقسیم کرد:
- فاز اول: این فاز که به دردهای ابتدایی معروف است، به دلیل نازک شدن دهانه رحم و باز شدن آرام آن به وقوع می‌پیوندد. شدت این درد به اندازه‌ای است که بسته به قدرت تحمل مادر، قابل تحمل است.
- فاز دوم: در این مرحله، دردهای فعال بروز میکنند که به باز شدن دهانه رحم از ۴ سانتیمتر به ۷ سانتیمتر منجر میشود. دردهای فاز دوم به‌مراتب شدیدتر از دردهای فاز اول هستند و ممکن است احساس گرما در بدن مادر به عنوان نشانهای از این فاز ظاهر شود.
- فاز سوم: این فاز که به دردهای انتقالی شناخته میشود، باعث باز شدن دهانه رحم به اندازه ۸ تا ۱۰ سانتیمتر میشود. در این مرحله، شدت درد بسیار زیاد است و مادر به‌طور جدی برای زایمان آماده میشود. دردهای مربوط به این فاز به دلیل فشارهای وارده از سوی جنین به روده‌های مادر بروز میکنند.
باز شدن کامل دهانه رحم و خروج جنین
در این مرحله که زایمان انجام میشود، مادر نیاز به تلاش زیادی دارد. فشارهایی که مادر به خود وارد میکند و انقباضات رحم، باعث میشود که سر نوزاد به سمت پایین چرخش کرده و در دهانه رحم قرار گیرد.
در این زمان، پزشک وارد عمل میشود. ابتدا با استفاده از دستگاه‌های مخصوص مکش، هر گونه خون و مواد دیگر موجود در بینی نوزاد را خارج میکند. سپس، مرحله بعدی شامل خارج کردن شانه‌ها، کتف و دیگر قسمت‌های بدن نوزاد از رحم مادر خواهد بود.
زمان باز شدن دهانه رحم در مادران ممکن است متفاوت باشد:
- مادرانی که برای اولین بار زایمان طبیعی را تجربه میکنند، ممکن است بین ۱۲ تا ۱۶ ساعت طول بکشد تا دهانه رحم کاملاً باز و آماده زایمان شود.
- مادرانی که زایمان‌های قبلی را تجربه کرده‌اند، معمولاً فقط ۵ تا ۶ ساعت برای باز شدن دهانه رحم نیاز خواهند داشت.
خروج نوزاد و جفت او
در طول دوران بارداری، نوزاد با استفاده از بند ناف به جفت متصل است و از طریق این جفت تغذیه میکند. پس از اینکه نوزاد از رحم خارج میشود و زایمان طبیعی به پایان می‌رسد، وظیفه پزشک زنان این است که جفت را از رحم مادر جدا کرده و خارج کند.
جفت معمولاً باید به‌طور طبیعی پس از تولد نوزاد از دیواره رحم جدا شود و از طریق واژن خارج گردد. این فرآیند میتواند حدود ۵ تا ۳۰ دقیقه به طول بینجامد.
زایمان طبیعی چه زمانی اتفاق می افتد؟
سوالی که اغلب خانم‌ها در مورد آن کنجکاو هستند، زمان وقوع زایمان طبیعی است. معمولاً، زایمان طبیعی در پایان هفته چهلم بارداری، یعنی پس از گذشت ۲۸۰ روز، انجام میشود. با این حال، عوامل مختلفی مانند وضعیت بدنی مادر، رشد جنین، و شرایط دیگر می‌توانند بر زمان دقیق زایمان تأثیر بگذارند. در ادامه، با انواع زایمان طبیعی بدون درد و مراحل مختلف آن آشنا خواهیم شد. با ما همراه باشید.
به‌طور کلی، زایمان طبیعی ممکن است چند روز زودتر یا دیرتر از تاریخ پیش‌بینی‌شده رخ دهد و این تغییرات معمولاً برای مادر و نوزاد خطرناک نیستند، زیرا فرآیند رشد جنین معمولاً تا حدود سه هفته قبل از پایان بارداری کامل میشود.
با این حال، در برخی موارد خاص، ممکن است نوزاد در هفته‌های ۲۹ تا ۳۳ بارداری به دنیا بیاید. این نوزادان به‌طور معمول به‌عنوان نارس شناخته می‌شوند و برای تکمیل رشد خود در دستگاه‌های ویژه نگهداری می‌شوند.
چه کسانی زایمان طبیعی راحتی دارند؟
بارداری ممکن است یکی از لذت‌بخش‌ترین دوره‌های زندگی برای هر زن باشد، اما همزمان استرس و نگرانی‌های زیادی را به همراه دارد. بسیاری از این نگرانی‌ها به روش زایمان مربوط میشود.
اگر خانم‌ها بتوانند دوره بارداری خود را بدون استرس و اضطراب سپری کنند، احتمالاً زایمان طبیعی بدون درد و مشکلی را تجربه خواهند کرد.
به‌طور کلی، زایمان طبیعی تحت تأثیر دو عامل اصلی قرار دارد:
۱. قدرت بدنی
۲. سبک زندگی
ممکن است برخی افراد اشتباه کنند و تصور کنند که برای داشتن زایمان طبیعی راحت، تنها کافی است به خوردن، خوابیدن، و استراحت مطلق بپردازند. اما رعایت نکات زیر برای داشتن زایمان طبیعی بدون درد و آسان بسیار مهم است:
- حفظ سطح مناسب فعالیت روزانه
- پیروی از رژیم غذایی سالم و مناسب
- مصرف مایعات کافی و دمنوش‌های مفید برای بارداری
- استراحت کافی
- انجام ورزش‌های سبک برای تقویت عضلات، لگن، و نواحی دیگر درگیر در زایمان
- جلوگیری از افزایش وزن غیرضروری
در برخی موارد نادر، ممکن است مادر تمام این نکات را رعایت کند، اما همچنان با زایمان طبیعی دردناک مواجه شود. دلایل این موضوع میتواند شامل موارد زیر باشد:
- اضافه وزن و چاقی مادر
- کوچک بودن لگن مادر
- وزن زیاد و اندازه بزرگ جنین
- ضعف ماهیچه‌های شکمی مادر
- مسائل مشابه دیگر که هرکدام به نوبه خود بر زایمان طبیعی تأثیر می‌گذارند.
به‌طور کلی، زنانی که دارای وزن مناسب، لگن استاندارد، تناسب جثه با جنین، و ماهیچه‌های شکمی قوی هستند، معمولاً زایمان طبیعی بدون درد و مشکل را تجربه خواهند کرد.
مراحل قبل از زایمان طبیعی و آمادگی برای آن چیست؟
مراحل آمادگی برای زایمان شامل جمع‌آوری اطلاعات، مراقبت‌های پزشکی، آموزش و آماده‌سازی روحی و جسمی مادر است. در ادامه به برخی از مراحل مهم قبل از زایمان اشاره خواهیم کرد:
- مراقبت‌های پزشکی: شامل مراجعه منظم به پزشک یا ماما برای بررسی سلامت، انجام آزمایش‌های خون، سونوگرافی و سایر آزمایش‌های ضروری.
- تغذیه مناسب: پیروی از رژیم غذایی سالم و متعادل که حاوی ویتامین‌ها، مواد معدنی و مواد مغذی مورد نیاز باشد.
- فعالیت بدنی: انجام ورزش‌های منظم و مناسب مانند پیاده‌روی، شنا، یوگا و تمرینات تنفسی که به تقویت بدن و آماده‌سازی برای زایمان کمک میکند.
- آموزش زایمان: شرکت در کلاس‌های آموزشی مربوط به زایمان و پیش‌زایمان برای کسب اطلاعات لازم و آماده‌سازی برای مراحل مختلف زایمان.
- آماده‌سازی روحی: مدیریت استرس و آماده‌سازی روانی مادر از طریق مشاوره روان‌شناختی، تمرینات آرامش و مدیتیشن برای کاهش نگرانی‌ها و ایجاد آرامش.
- آمادگی برای بستری: تهیه لیست وسایل مورد نیاز برای بستری در بیمارستان و برنامه‌ریزی برای زمان زایمان.
با توجه به این مراحل، مادر میتواند با آمادگی کامل‌تر و با اطمینان بیشتری به سمت زایمان حرکت کند.
مراحل زایمان طبیعی در بیمارستان
مراحل زایمان طبیعی در بیمارستان معمولاً به شرح زیر انجام میشود:
- مرحله آغازین (فاز اول): این مرحله با آغاز تنفس و انقباضات رحمی شروع میشود و ادامه دارد تا زمانی که گردن رحم کاملاً باز شود. در این فاز، که طولانی‌ترین مرحله زایمان است، مادر با انواع دردها و فشارهای ناشی از زایمان مواجه میشود. این مرحله به دو زیرمرحله تقسیم میشود:
- فاز اول: در این فاز، گردن رحم به تدریج شروع به باز شدن میکند و انقباضات رحمی قوی‌تر می‌شوند. این فاز معمولاً چند ساعت به طول می‌انجامد و مادر درد و فشار را تجربه میکند.
- فاز دوم: در این فاز، گردن رحم به طور کامل باز میشود و مادر باید فشار بیاورد تا نوزاد به دنیای بیرون وارد شود. این فاز معمولاً تا دو ساعت طول می‌کشد، اما ممکن است در برخی موارد زمان بیشتری نیاز باشد.
- مرحله تولد نوزاد (فاز دوم): در این مرحله، نوزاد به طور کامل از رحم خارج میشود.
- مرحله مراقبتی (فاز سوم): پس از تولد نوزاد، مادر و نوزاد در وضعیت نرمال قرار می‌گیرند و منتظر خروج جفت هستند. بند ناف (کورد) که نوزاد را به جفت متصل میکند، معمولاً بین ۵ تا ۳۰ دقیقه پس از تولد نوزاد کوتاه میشود. پس از آن، جفت از طریق واژن خارج میشود.
- مرحله خاتمه (فاز چهارم): در این مرحله، پس از خروج کامل جفت، پزشک یا ماما نوزاد را بررسی میکنند. همچنین در این فاز، پلاسنتا (جفت) نیز به طور کامل از رحم خارج میشود.
این مراحل به ترتیب به انجام می‌رسند تا زایمان به پایان برسد و مادر و نوزاد در وضعیت مناسب قرار گیرند.
مراحل زایمان طبیعی در خانه
باید به این نکته توجه داشت که زایمان در خانه باید تحت نظارت متخصصان پزشکی و مامایی مجرب انجام شود. این نوع زایمان ممکن است برای برخی از افراد مناسب باشد، اما همیشه با خطرات و عوارض جدی همراه است. مراحل زایمان طبیعی در خانه به شرح زیر هستند:
- آماده‌سازی و بهداشت محیط: شامل تأمین تهویه مناسب، تجهیزات پزشکی ضروری، وسایل بهداشتی و تجهیزات اضافی نظیر استریلایزر و مواد ضدعفونی‌کننده میشود.
- مراقبت و نظارت مستمر: در طول فرآیند زایمان در خانه، نظارت دقیق و مداوم توسط تیم پزشکی و مامایی با تجربه انجام میشود.
- مراحل زایمان: مشابه مراحل زایمان در بیمارستان، ماما و پزشک در طول زایمان طبیعی در خانه به مادر راهنمایی‌های لازم را ارائه می‌دهند و اقدامات لازم برای تسهیل روند زایمان را انجام می‌دهند.
- پسازایمان: شامل ارزیابی وضعیت مادر و نوزاد، انجام آزمایشات لازم و مراقبت‌های پس از زایمان، از جمله شیردهی، تغذیه مناسب و تمیز کردن نوزاد است.
توجه به این مراحل میتواند به مدیریت بهتر زایمان در خانه کمک کند و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری نماید.
زایمان طبیعی و سزارین کدام بهتر است؟
حتی اگر هنوز تجربه ازدواج نکرده‌اید و طعم لذت‌بخش بارداری را تجربه نکرده‌اید، ممکن است گاهی به این موضوع فکر کنید که آیا زایمان طبیعی بدون درد بهتر است یا زایمان سزارین؟
برای پاسخ به این سوال باید گفت که هر یک از این روش‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارند. با این حال، به‌طور کلی، زایمان طبیعی نسبت به سزارین مزایای بیشتری دارد.
مزایای زایمان طبیعی
از جمله مهم‌ترین مزایای زایمان طبیعی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- نیاز به برش‌های حداقلی و عدم انجام جراحی‌های وسیع
- کاهش میزان خونریزی
- پرهیز از خطرات مرتبط با بیهوشی
- دوره نقاهت کوتاه‌تر پس از زایمان
- هزینه‌های کمتر
عوارض زایمان طبیعی
برخی از مشکلاتی که ممکن است پس از زایمان طبیعی ایجاد شوند عبارتند از:
- پارگی پرینیال: آسیب به ناحیه بین واژن و مقعد
- آسیب به عضلات لگن: امکان آسیب دیدن عضلات ناحیه لگن
- پرولاپس احشاء لگن: افتادگی اندام‌های داخلی لگن
- فتق یا افتادگی مثانه: بیرون‌زدگی یا ضعف در دیواره مثانه
- فتق یا بیرون‌زدگی راست‌روده: بیرون‌زدگی یا ضعف در دیواره راست‌روده
- درد مداوم در ناحیه واژن: احساس درد مستمر در ناحیه واژن
موارد منع زایمان طبیعی
در برخی مواقع، پزشک متخصص زنان و زایمان ممکن است با توجه به وضعیت جسمانی مادر یا وضعیت قرارگیری جنین، زایمان طبیعی را مناسب نبیند. مواردی که ممکن است مانع از انتخاب زایمان طبیعی شوند شامل:
- بیماری‌های قلبی و عروقی، اختلالات کلیوی، فشار خون بالا و دیابت: مشکلات جدی در سیستم‌های مختلف بدن که میتواند زایمان طبیعی را به خطر بیندازد.
- بیماری‌های ویروسی و عفونی: عفونت‌هایی مانند HIV که ممکن است سلامت مادر و نوزاد را به خطر بیندازند.
- اضافه وزن: وزن بالای مادر که ممکن است زایمان طبیعی را دشوار کند.
- سن بالا: سن بالای مادر که میتواند با خطرات بیشتری همراه باشد.
- کوچک بودن لگن: لگن کوچک که ممکن است مانع از عبور نوزاد از کانال زایمان شود.
- پرولاپس بند ناف: بیرون‌زدگی یا مشکل در موقعیت بند ناف که میتواند به عوارضی در زایمان منجر شود.
