افتادگی دریچه میترال یا شلی دریچه میترال یکی از اختلالات قلبی است که احتمالاً با آن آشنایی دارید. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که لت‌های دریچه میترال به سمت دهلیز چپ برجسته می‌شوند. دریچه میترال، یکی از دریچه‌های قلب، بین دهلیز و بطن چپ واقع شده و دارای دو لت یا فلپ است که وظیفه هدایت خون از دهلیز چپ به بطن چپ را بر عهده دارند.
در این وضعیت، دریچه میترال نمی‌تواند عملکرد مطلوبی داشته باشد و این اختلال به مرور زمان می‌تواند منجر به مشکلات دیگری مانند تپش قلب، بزرگ شدن قلب و سایر بیماری‌های قلبی شود.
سؤالات مهم در مورد افتادگی دریچه میترال:
- علائم این بیماری چیست؟
- چه عوارضی ایجاد میکند؟
- آیا پرولاپس میترال خطرناک است؟
- راههای درمان آن کدامند؟
در ادامه، به این پرسش‌ها پاسخ خواهیم داد و علل افتادگی دریچه میترال و روش‌های درمان آن را بررسی خواهیم کرد.
توجه داشته باشید که اگر با مشکلات قلبی مواجه هستید، مشاوره با یک متخصص قلب می‌تواند به شما کمک کند تا از وجود یا عدم وجود بیماری قلبی آگاه شوید. تشخیص زودهنگام، کلید اصلی در روند درمان محسوب میشود.
افتادگی دریچه میترال چیست؟
افتادگی دریچه میترال، که با نام‌های دیگری مانند سندروم کلیک-سوفل، سندروم بارلو، دریچه میترال بالونی یا سندروم دریچه فلاپی نیز شناخته میشود، وضعیتی است که در آن یک یا هر دو فلپ دریچه میترال به سمت دهلیز چپ برجسته می‌شوند، به ویژه هنگام انقباض قلب.
در این عارضه، ممکن است یک یا هر دو فلپ به طور کامل بسته نشوند و اجازه دهند خون به عقب نشت کند. این پدیده که نارسایی دریچه میترال نامیده میشود، معمولاً خفیف است. نشت خون می‌تواند منجر به ایجاد سوفل (صدای غیرطبیعی ناشی از جریان خون آشفته) شود. تخمین زده میشود که حدود 3 درصد جمعیت به این عارضه مبتلا هستند.
اغلب، افتادگی دریچه میترال در ابتدا علائم یا عوارض کمی ایجاد میکند و در برخی افراد اصلاً علامتی ندارد. با این حال، این وضعیت ممکن است با گذشت زمان وخیم‌تر شود و عملکرد قلب را مختل کند. اختلال در دریچه میترال می‌تواند خطر مشکلات جدی قلبی مانند عفونت، آریتمی‌های تهدیدکننده حیات و نارسایی احتقانی قلب را افزایش دهد.
مقاله پیشنهادی: آشنایی و بررسی دریچه میترال قلب و عملکرد آن
مکانیسم افتادگی دریچه میترال:
دریچه میترال، یکی از چهار دریچه قلب، بین دهلیز چپ و بطن چپ قرار دارد و از دو فلپ تشکیل شده است. در حالت طبیعی، این فلپ‌ها هنگام انقباض بطن چپ (سیستول) توسط تاندون‌هایی که آنها را به عضلات قلب متصل می‌کنند، محکم بسته می‌شوند.
در پرولاپس دریچه میترال، فلپ‌ها بزرگ می‌شوند و به سمت دهلیز چپ کشیده می‌شوند. گاهی اوقات در طول سیستول، این فلپ‌ها به یکدیگر برخورد می‌کنند و ممکن است مقداری خون را به دهلیز چپ برگردانند. این پدیده به طور کلی افتادگی دریچه میترال نامیده میشود.
علائم افتادگی دریچه میترال قلب چیست؟ (علائم پرولاپس دریچه میترال در زنان و مردان)
افتادگی دریچه میترال ممکن است بدون علامت باشد. شایع‌ترین نشانه‌های این عارضه عبارتند از:
- تنگی نفس، به ویژه هنگام ورزش یا دراز کشیدن
- ضربان قلب سریع
- سرگیجه یا سبکی سر
- خستگی
| نشانه‌های بیماری افتادگی دریچه میترال قلب | توضیحات |
|---|---|
| تپش قلب (احساس ضربان سریع یا نامنظم قلب) | شایع‌ترین شکایت در بین بیماران مبتلا به افتادگی دریچه میترال است. تپش قلب معمولاً با انقباضات زودرس بطنی همراه است. در برخی موارد، بیماران ممکن است تپش قلب را بدون ریتم نامنظم قلب تجربه کنند. |
| درد قفسه سینه | معمولا درد قفسه سینه ناشی از پرولاپس مانند آنژین کلاسیک نیست، اما می‌تواند عودکننده و ناتوان‌کننده باشد. |
| نارسایی قلبی | بسته به شدت نشت به دهلیز چپ در طی سیستول (نارسایی میترال)، دهلیز چپ و یا بطن چپ ممکن است بزرگ شده و منجر به علائم نارسایی قلبی شود. این علائم شامل ضعف، خستگی و تنگی نفس است. |
علائم می‌توانند بسته به شدت پرولاپس متفاوت باشند. تنها متخصص قلب می‌تواند علت اصلی را تشخیص دهد.
نکات مهم:
- استرس و اضطراب می‌توانند بر ریتم قلب تأثیر بگذارند.
- افسردگی در بیماران مبتلا به افتادگی میترال شایع است.
- آریتمی یا تغییر در ریتم ضربان قلب، شایع‌ترین علامت است.
- روزه‌داری با رعایت نکات خاص منعی ندارد.
- زنان مبتلا معمولاً بارداری را به خوبی تحمل می‌کنند.
- سیگار کشیدن می‌تواند علائم را تشدید کند.
- ورزش سنگین ممکن است درد را افزایش دهد.
- فشار خون ممکن است هنگام ایستادن کاهش یابد.
- قبل از اقدامات دندانپزشکی، مشورت با پزشک ضروری است.
زمان مراجعه به پزشک:
- در صورت مشکوک بودن به افتادگی دریچه میترال
- تجربه درد قفسه سینه ناگهانی یا غیرمعمول
- احساس حمله قلبی
در این موارد، مراجعه فوری به متخصص قلب و عروق توصیه میشود. تشخیص دقیق و درمان به موقع می‌تواند از عوارض جدی پیشگیری کند.
روش های تشخیص افتادگی دریچه میترال چیست؟
تشخیص بیماری‌های قلبی معمولاً روندی مشابه دارد. برای شناسایی افتادگی دریچه میترال، پزشک عموماً معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و با استفاده از گوشی پزشکی، صدای قلب بیمار را بررسی میکند.
در صورت وجود پرولاپس دریچه میترال، ممکن است صدای کلیک از طریق گوشی پزشکی شنیده شود. اگر خون از دریچه میترال به عقب نشت کند، احتمال شنیدن صدای زوزه (سوفل قلب) نیز وجود دارد. آزمایش‌های قلبی که برای تأیید افتادگی دریچه میترال و ارزیابی قلب انجام می‌شوند، عبارتند از:
- اکوکاردیوگرافی (اکو قلب):
این روش از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر متحرک قلب استفاده میکند. یک اکوکاردیوگرام استاندارد می‌تواند افتادگی دریچه میترال را تأیید و شدت آن را مشخص کند. - الکتروکاردیوگرام (ECG):
این آزمایش سریع و بدون درد، فعالیت الکتریکی قلب را اندازه‌گیری میکند و می‌تواند ریتم‌های نامنظم قلب (آریتمی) مرتبط با بیماری دریچه میترال را شناسایی کند. - تست ورزش (تست استرس):
این آزمایش شامل فعالیت فیزیکی روی تردمیل یا دوچرخه ثابت است، در حالی که قلب با ECG پایش میشود. این تست نشان می‌دهد که قلب چگونه به فعالیت بدنی واکنش نشان می‌دهد. - کاتتریزاسیون قلبی:
اگرچه این روش معمولاً برای تشخیص افتادگی دریچه میترال استفاده نمی‌شود، اما در مواردی که سایر آزمایش‌ها نتیجه قطعی نداشته‌اند، می‌تواند مفید باشد. - تست‌های تصویربرداری:
پزشک ممکن است از روش‌های تصویربرداری مختلف مانند عکس اشعه ایکس قفسه سینه و MRI قلب برای بررسی وضعیت و اندازه قلب استفاده کند.
این روش‌های تشخیصی به پزشکان کمک می‌کنند تا وضعیت قلب بیمار را به دقت ارزیابی کرده و بهترین روش درمانی را انتخاب کنند.
درمان افتادگی دریچه میترال چگونه است؟
افراد مبتلا به دریچه میترال، به ویژه آنهایی که علائمی ندارند، نیازی به درمان ندارند. اگر نارسایی دریچه میترال دارید اما بدون علامت هستید، پزشک ممکن است معاینات منظم را برای پایش وضعیت شما توصیه کند. در صورت نارسایی شدید دریچه میترال، حتی بدون وجود علائم، امکان درمان دارویی یا جراحی وجود دارد.
- درمان دارویی نارسایی دریچه میترال:
برای درمان ضربان قلب نامنظم سایر عوارض پرولاپس دری میترال، ممکن است یا چه داروهایی تجویز شوند. برخی از مهم ترین داروها عبارتند از:
| انواع دارو برای درمان شل شدن دریچه میترال قلب | کارکرد آنها |
|---|---|
| داروهای مسدود کننده بتا | این داروها رگ‌های خونی را شل می‌کنند و ضربان قلب را کاهش می‌دهند که باعث کاهش فشار خون میشود. |
| قرص‌های دیورتیک (ادرار آور) | این داروها به حذف نمک (سدیم) و آب از طریق ادرار کمک می‌کنند و فشار خون را کاهش می‌دهند. |
| داروهای ضربان قلب (ضد آریتمی) | ممکن است از داروها برای کمک به کنترل ریتم نامنظم قلب استفاده شود. |
| رقیق کننده‌های خون (ضد انعقادها) | اگر بیماری دریچه میترال باعث ایجاد ضربان قلب نامنظم به نام فیبریلاسیون دهلیزی شود، پزشک ممکن است داروهای رقیق‌کننده خون را برای جلوگیری از لخته شدن خون توصیه کند. فیبریلاسیون دهلیزی خطر لخته شدن خون و سکته قلبی را افزایش می‌دهد. اگر دریچه میترال را با دریچه مکانیکی تعویض کرده‌اید، رقیق کننده‌های خون مادام العمر مورد نیاز است. |
| آنتی بیوتیک‌ها | آنتی بیوتیک‌ها معمولا برای افرادی که پرولاپس دریچه میترال دارند ضروری نیست. اما اگر تعویض دریچه میترال را انجام داده‌اید، ممکن است پزشک شما مصرف آنتی بیوتیک را قبل از اقدامات دندانپزشکی برای جلوگیری از عفونت قلبی به نام اندوکاردیت عفونی توصیه کند. |
آیا افتادگی دریچه میترال نیاز به عمل دارد؟
اکثر افراد مبتلا به افتادگی دریچه میترال نیازی به جراحی ندارند. با این حال، اگر پرولاپس میترال منجر به نارسایی شدید دریچه میترال شود، صرف نظر از وجود یا عدم وجود علائم، ممکن است جراحی توصیه شود.
جراحی دریچه میترال آسیب‌دیده، که معمولاً با صدای مشخص افتادگی دریچه میترال همراه است، شامل دو گزینه اصلی میشود:
- تعمیر دریچه میترال
- تعویض دریچه میترال
این جراحی‌ها می‌توانند از طریق جراحی قلب باز یا روش‌های کم‌تهاجمی انجام شوند. روش‌های کم‌تهاجمی مزایایی مانند برش‌های کوچک‌تر، کاهش از دست دادن خون و بهبودی سریع‌تر دارند.
تعمیر دریچه میترال:
این روش معمولاً ترجیح داده میشود زیرا دریچه اصلی را حفظ میکند. در طی این جراحی، جراح ممکن است:
- بافت اضافی دریچه پرولاپس شده را خارج کند.
- طناب‌های پشتیبان دریچه را جایگزین کند.
- سایر تعمیرات لازم را انجام دهد.
تعویض دریچه میترال:
اگر تعمیر دریچه امکان‌پذیر نباشد، ممکن است تعویض دریچه ضروری شود. در این روش:
- جراح دریچه میترال آسیب‌دیده را خارج میکند.
- یک دریچه مصنوعی جایگزین میشود که می‌تواند مکانیکی یا بیولوژیکی (ساخته شده از بافت قلب گاو، خوک یا انسان) باشد.
انتخاب بین تعمیر یا تعویض دریچه و نوع روش جراحی به عوامل مختلفی از جمله شدت آسیب دریچه، سن بیمار و وضعیت کلی سلامتی او بستگی دارد. پزشک متخصص قلب بهترین گزینه را با توجه به شرایط فردی هر بیمار پیشنهاد خواهد داد.
انواع افتادگی دریچه میترال چگونه به وجود می آیند؟
علت پرولاپس دریچه میترال هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما احتمال می‌رود با عوامل ژنتیکی مرتبط باشد. دو نوع اصلی پرولاپس دریچه میترال وجود دارد:
- پرولاپس اولیه دریچه میترال:
این نوع با ضخیم شدن یک یا هر دو فلپ دریچه مشخص میشود. سایر تغییرات شامل:
- فیبروز سطح فلپ‌ها
- نازک شدن یا طولانی شدن تاندون‌های وتر
- رسوب فیبرین روی فلپ‌ها
پرولاپس اولیه اغلب در افراد مبتلا به سندرم مارفان یا سایر بیماری‌های بافت همبند ارثی دیده میشود، اما در افراد بدون سابقه بیماری قلبی نیز رخ می‌دهد.
- پرولاپس ثانویه دریچه میترال:
در این نوع، فلپ‌ها ضخیم نمی‌شوند. علل احتمالی شامل:
- آسیب ایسکمیک به عضلات پاپیلاری
- تغییرات عملکردی در میوکارد
- آسیب ناشی از انفارکتوس حاد میوکارد
- بیماری روماتیسمی قلب
- کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک
عوارض احتمالی افتادگی دریچه میترال:
- نارسایی دریچه میترال: فلپ‌ها به درستی بسته نمی‌شوند، منجر به جریان معکوس خون میشود.
- آریتمی: ضربان قلب نامنظم، به ویژه در موارد نارسایی شدید و تورم دهلیز چپ.
- عوارض نادر:
- نارسایی قلبی
- عفونت بافت‌های داخلی قلب
- سکته قلبی
عوامل خطر مانند جنسیت مرد و فشار خون بالا می‌توانند احتمال بروز عوارض را افزایش دهند. تشخیص زودهنگام و مدیریت مناسب بیماری می‌تواند به کاهش خطر این عوارض کمک کند.
