سکته قلبی یکی از شایع‌ترین انواع بیماری‌های قلبی و یکی از اصلی‌ترین عوامل مرگ و میر در جهان است. متأسفانه افراد بسیاری به این مشکل مبتلا میشوند. با اینکه به لطف اقدامات به‌موقع و مراقبت‌های پزشکی با کیفیت، ده‌ها هزار نفر در دنیا از مرگ ناشی از حملات قلبی نجات پیدا می‌کنند، اما همچنان درصد مرگ و میر به‌واسطه حمله قلبی شدید بسیار بالاست.
برای داشتن درک بهتری از این بیماری و مشکلات ناشی از آن، در اینجا به صورت جامع و با تمامی جزئیات به سکته قلبی یا حمله قلبی، عوارض و نشانههای آن و همچنین نقش پزشکان قلب در پیشگیری از آن می‌پردازیم.
سکته قلبی چیست؟
قلب حیاتی‌ترین اندام بدن است و هرگونه مشکلی مرتبط با آن باید به‌طور کامل جدی گرفته شود. مراقبت‌های پزشکی و چکاپ‌های دوره‌ای برای شناسایی مشکلات قلب، به‌ویژه مشکلات پنهان، از اهمیت زیادی برخوردارند.
یکی از ترسناک‌ترین و پرخطرترین مشکلات قلبی، سکته قلبی است. حمله قلبی تجربه‌ای واقعاً هولناک است و اگر کسی آن را تجربه کرده باشد یا فردی از نزدیکانش را در این وضعیت دیده باشد، قطعاً به عمق خطر آن پی برده است.
به عبارت دیگر حمله قلبی، که در اصطلاح بالینی به آن آنفارکتوس میوکارد گفته میشود، زمانی رخ می‌دهد که بخشی از عضله قلب خون کافی دریافت نمی‌کند و در نتیجه اکسیژن لازم به عضلات قلب نمی‌رسد. وقتی قلب خون و اکسیژن کافی نداشته باشد، عملکرد آن مختل میشود. در زمان حملات قلبی، عضله قلب برای زنده‌ماندن تلاش میکند و به اکسیژن نیاز دارد.
هر چقدر قلب مدت زمان بیشتری بدون اکسیژن بماند و درمان‌های لازم دیرتر انجام شود، میزان آسیب به عضله قلب بیشتر و شدیدتر خواهد شد. در حملات شدید قلبی، قطعاً میزان آسیب و خطر نیز بیشتر است.
علت اصلی بروز چنین عارضه‌ای، مشکلات و گرفتگی شریان‌های کرونری قلب است. به دلیل گرفتگی این رگ‌ها به دلایل مختلف، شریان‌ها نمی‌توانند خون مورد نیاز ماهیچه‌های قلب را تأمین کنند. گرفتگی رگ قلب یا CAD به عنوان علت اصلی حمله قلبی شناخته میشود.
انواع حمله قلبی
اسپاسم (گرفتگی) عروق کرونر یا آنژین ناپایدار
در این وضعیت، بیمار با حمله حاد عروق کرونری قلب روبرو است، که ممکن است با درد قفسه سینه در زمان استراحت همراه باشد و بیمار ممکن است مدت زمان طولانی‌تری درد را تجربه کند. درمان این بیماری قلبی با استفاده از داروها و استراحت قابل مدیریت نیست. در مقابل، آنژین ناپایدار با آنژین پایدار تفاوت دارد، زیرا علائم آن با فعالیت بدنی در ارتباط است و زمانی ظاهر میشوند که فعالیت بدنی به حد خاصی رسیده باشد.
انفارکتوس میوکارد( ST (STEMI
در این وضعیت، یکی از شریان‌های اصلی قلب آسیب دیده است، که این شریان‌ها به خون امکان می‌دهند تا اکسیژن و مواد مغذی برای عضله قلب تامین شود. این بیماری میتواند به صورت حاد ایجاد شود و در این حالت، احتمال بروز آریتمی بطنی نیز وجود دارد که این امر ریسک بروز ایست قلبی را افزایش خواهد داد.
انفارکتوس میوکارد (ST (NSTEMI
در این وضعیت، بیماری قلبی با شدت متوسط حاکم است و یک شریان خونی به طور جزئی دچار انسداد شده است. با این حال، این مسأله به معنای عدم وجود خطر برای بیمار نیست. علائم این حالت انفارکتوس میوکارد مشابه با نوع شدید است، بنابراین اقدامات درمانی باید به سرعت انجام شود.
تفاوت حمله قلبی و سکته قلبی چیست؟
سکته قلبی یک مشکل است که ناشی از اختلال در عملکرد الکتریکی قلب می‌باشد. اما حمله قلبی در زمانی رخ می‌دهد که یکی از رگ‌هایی که به قلب خون می‌رساند، بسته میشود و نمی‌تواند به اندازه کافی خون را به قلب منتقل کند. این اتفاق منجر به آسیب دیدگی قلب میشود. به‌طور کلی، این دو اصطلاح در اکثر موارد به جای یکدیگر استفاده میشوند و تفاوت معنایی چندانی ندارند. در پایان، اگر به موقع رسیدگی نشوند، این دو مشکل ممکن است منجر به مرگ شوند.
علائم سکته قلبی چه هستند؟
سکته قلبی دارای علائم و نشانههای متعددی است. برخی از این نشانه‌ها اولیه بوده و می‌توان آنها را به عنوان اولین علامت‌های سکته قلبی تلقی کرد. با توجه به شدت حمله و میزان گرفتگی سرخرگ‌ها، علائم میتوانند از خفیف تا شدید متفاوت باشند.
درد قفسه سینه ممکن است به‌صورت فشار ناخوشایند، فشردگی قفسه سینه یا دردی مشابه سوزش و تیر کشیدن باشد. دیگر نشانههای حمله قلبی شامل احساس ضعف، سبکی سر یا سرگیجه میشود. عرق سرد نیز از دیگر علائم سکته قلبی است.
درد و ناراحتی در فک، گردن، پشت و دست چپ از دیگر نشانههای اولیه حمله قلبی هستند. گاهی اوقات حملات قلبی با درد و ناراحتی در یک یا هر دو بازو و شانه‌ها همراه است. تنگی نفس نیز از نشانههای مهم سکته قلبی است که میتواند در شروع سکته قلبی یا قبل از آن رخ دهد.
تعریق زیاد بدن
یکی از نشانههای سکته قلبی تعریق شدید بدن است. در حالی که فرد تا لحظاتی قبل در وضعیت عادی بوده و هیچ احساس گرمایی نداشته، ناگهان دچار تعریق شدید و ناگهانی میشود. پوست او همراه با تعریق فراوان، بسیار سرد میشود.
احساس درد در بالاتنه
درد در بالاتنه یکی از رایج‌ترین علائم سکته قلبی است. درد ناشی از حمله قلبی ممکن است به نواحی بالاتر از قفسه سینه انتشار یابد. در این صورت، بیمار درد و ناراحتی را در بازوها، دندان‌ها، فک، پشت و گردن نیز تجربه خواهد کرد. برخی از مبتلایان به سکته قلبی گزارش می‌دهند که در هنگام بروز درد، ناراحتی و فشار را فقط در بخش بالایی سینه احساس کردند و قفسه سینه خود دردی نداشته است.
احساس ناراحتی یا درد در ناحیه قفسه سینه
این ناراحتی یا درد ممکن است شبیه به درد شدید، پری یا فشار در ناحیه قفسه سینه احساس شود. معمولاً این درد چند دقیقه ادامه دارد و میتواند به‌صورت مکرر ظاهر شده و سپس کاهش یابد.
دل درد
دل‌درد یکی دیگر از علائم شایع سکته قلبی است. بسیاری از افرادی که دچار سکته قلبی شده‌اند، از درد در ناحیه سر دل همراه با سایر علائم گزارش می‌دهند. این درد ممکن است به سمت پایین، در ناحیه شکم گسترش یابد و گاهی نیز به صورت سوزش سر دل بروز کند. به طور کلی، درد قلب میتواند از ناحیه ناف تا فک تحتانی احساس شود.
تهوع و استفراغ
دیگر علامتی که میتواند نشانه سکته قلبی باشد، حالت تهوع و استفراغ است. امکان دارد فرد بدون دلیل مشخصی در ناحیه معده احساس بدی داشته باشد و بالا بیاورد.
احساس سبکی در سر
علاوه بر اینکه فرد پیش از سکته یا در هنگام آن فشار شدیدی را در ناحیه قفسه سینه تجربه میکند، ممکن است احساس سبکی سر نیز داشته باشد. همراه با سبکی سر، علائمی همچون بیهوشی و سرگیجه شدید نیز ممکن است ظاهر شوند.
تنگی نفس
فرد پیش از حمله قلبی احساس سنگینی زیادی در تنفس دارد و تلاش میکند نفس عمیق بکشد. این حالت معمولاً ناشی از درد و ناراحتی در ناحیه قفسه سینه است. گاهی نیز فرد دچار تنگی نفس میشود، اما هیچ دردی در ناحیه قفسه سینه احساس نمی‌کند.
تپش قلب
تپش قلب به این صورت است که فرد احساس میکند قلبش در حال پال زدن است. همچنین فرد متوجه میشود که قلبش به‌طور بسیار واضح تپیدن میکند و وضعیت نرمال معمول را ندارد.
علائم سکته قلبی در جوانان کدامند؟
علائم سکته قلبی در جوانان و نوجوانان به طور معمول با افراد مسن متفاوت است. اگرچه این علائم ممکن است به سن و جنس مرتبط باشند، اما به طور کلی، علائم اصلی که در جوانان نیز مشاهده میشود، شامل موارد زیر می‌باشد که به نقل از مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) آمده است:
- درد و فشار در قفسه سینه
- تنگی نفس
- درد و ناراحتی در فک، بازوها، پشت و شانه‌ها
- تهوع
- سرگیجه و سبکی سر
- خستگی شدید
علائم سکته قلبی در خواب
بسیاری از افراد ممکن است در خواب دچار سکته قلبی شوند و این وضعیت میتواند بسیار خطرناک‌تر از سکته در وضعیت‌های دیگر باشد. فردی که در آستانه سکته قلبی در خواب قرار دارد، معمولاً علائم زیر را تجربه میکند:
- احساس سبکی سر
- سرگیجه ناگهانی و بدون دلیل روشن
- بروز علائم آنژین (درد قلبی)
- احساس درد و ناراحتی در ناحیه قفسه سینه
- تنگی نفس
- احساس خستگی مفرط
- حالت تهوع
- تعریق ناگهانی که سرد است
- احساس درد و فشار در ناحیه بالای سینه
تشخیص حمله قلبی چگونه انجام می شود؟
یکی از اصلی‌ترین موارد در درمان حمله قلبی و انجام اقدامات ضروری، تشخیص دقیق بروز این حمله در افراد است. گاهی اوقات، به خصوص در حملات قلبی خاموش یا خفیف، شرایط بیماری به گونه‌ای است که برای شروع درمان، تشخیص دقیق و لازم است.
آنژیوگرافی به عنوان یکی از روش‌های مهم برای تشخیص حملات قلبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این فرآیند به وضوح نشان می‌دهد که آیا عروق دچار انسداد شده‌اند یا خیر، و همچنین میزان انسداد در رگ‌های قلبی را مشخص میکند. بررسی ریتم ضربان قلب، نمایشگر الکتروکاردیوگرافی، سی‌تی‌اسکن و ام‌آرای قلب نیز از دیگر روش‌هایی هستند که به پزشک در تشخیص دقیق بیماری قلبی کمک می‌کنند.
همچنین، علائم قبل از حمله قلبی، سوابق بیماری قبلی، و سوابق ژنتیکی و خانوادگی میتوانند در تشخیص صحیح بیماری قلبی مفید باشند. درد مداوم در قفسه سینه، تنگی نفس، و آریتمی‌های قلبی نیز میتوانند به عنوان نشانههای کمکی برای تشخیص بیماری و بروز حمله قلبی مطرح شوند. اگرچه تشخیص به موقع حیاتی است، اما شناختن علائم بیماری قلبی نیز اهمیت بسزایی دارد.
روش های درمانی رایج حمله قلبی زیر نظر متخصص قلب کدامند؟
زمانی‌که بیماران با سکته قلبی به بیمارستان ارجاع داده میشوند، درمان‌های لازم برای آنها بر اساس شدت حمله قلبی و میزان آسیب وارد شده به قلب انجام میشود. این درمان‌ها شامل تجویز داروهای خاص نیز میشود. در برخی موارد، نیاز به روش‌های درمانی پیشرفته‌تری برای حل مشکلات مختلف بیمار دچار سکته قلبی ممکن است وجود داشته باشد.
اولین اقدامات درمانی و اقدامات اولیه در سکته قلبی به هدف بازگرداندن جریان خون به بافت قلبی به سرعت تر ممکن است. هر لحظه‌ای که از وقوع حمله می‌گذرد، باعث تخریب بیشتر بافت قلبی بدون خونرسانی و اکسیژن میشود. ماساژ قلبی و احیای قلبی ریوی به عنوان یکی از روش‌های درمانی حیاتی برای این بیماران است.
درمان‌های رایج دیگری که برای بیماران با سکته قلبی تجویز میشود، شامل داروهای خاصی است که برای این بیماری طراحی شده‌اند. نوع و دوز این داروها بسته به شدت حمله قلبی متفاوت است.
روش‌های درمانی پیشرفته‌تری نیز ممکن است برای حل مشکلات پیچیده‌تر بیماران با سکته قلبی لازم باشد. آنژیوپلاستی عروق کرونر به عنوان یکی از روش‌های پرکاربرد و موثر است که در آن انسداد شریان‌ها با استفاده از بالن‌گذاری قلب برطرف میشود. استنت قلب نیز ممکن است برای بازسازی شریان‌های قلبی استفاده شود. این روش میتواند با استفاده از تکنیک‌های لیزری انجام شود.
درمان‌های جراحی قلبی نیز شامل اقداماتی مانند گذاشتن دریچه قلب مصنوعی به جای دریچه آسیب‌دیده و دیگر روش‌های پیچیده مانند عمل جراحی بای‌پس، آتروکتومی، کاتتریزاسیون قلبی، عمل قلب باز و پیوند قلب میشود.
دکتر غلامحسین فاتحی از بهترین متخصصین قلب در تهران می‌باشد. جهت رزرو نوبت آنلاین دکتر فاتحی کلیک کنید.
قرص برای سکته قلبی
از جمله داروهایی که معمولا برای درمان حمله قلبی تجویز میشود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آسپرین
- داروهای لخته‌شکن (داروهای ترومبولیک)
- داروهای ضدپلاکتی
- هپارین‌ها
- مسکن‌ها
- نیتروگلیسرین
هدف تجویز این داروها عبارتند از:
- کاهش درد
- کاهش لخته خون
- ازبین‌بردن لخته‌هایی که مانع خونرسانی به قلب میشوند.
- کاهش احتمال ایجاد لخته خون
- کاهش درد قفسه سینه.
داروهایی مانند مسدودکننده‌های بتا هم برای اهداف زیر تجویز میشوند:
- کاهش فشارخون
- کاهش ضربان قلب
- کم‌کردن فشار روی قلب.
یک سری از داروها هم در ادامه بعد از عبور از دوره حاد بیماری باید همچنان مصرف شوند، مانند آسپرین یا داروهای فشار خون. برخی داروها هم نقش مکمل دارند، مانند استاتین‌ها که به کنترل کلسترول خون کمک می‌کنند.
پیشگیری از سکته قلبی
قبل از هر چیز، باید بدانید که هیچ وقت برای پیشگیری از مشکلات قلبی دیر نیست. برای این منظور لازم است به این چند نکته توجه داشته باشید:
- داروها را به طور منظم و به دقت مصرف کنید؛ آنها از بروز حمله قلبی بعدی جلوگیری خواهند کرد. هرگز سرخود، داروها را قطع، کم و زیاد نکنید.
- به طور مرتب با پزشک خود در ارتباط باشید و چکاپ‌های توصیه‌شده را انجام دهید.
- بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا و دیابت زمینه را برای بروز ناراحتی‌های قلبی فراهم می‌کنند. سعی کنید چکاپ‌های دوره‌ای را انجام دهید تا این فاکتورها به طور مرتب بررسی شوند.
- رژیم غذایی سالمی داشته باشید؛ رژیم غذایی کم چرب و پر فیبر میتواند به سلامتی سیستم قلبی و عروقی کمک کند. این رژیم شامل غلات، میوه و سبزیجات تازه است.
- اگر سیگاری هستید، بهتر است از همین لحظه تصمیم جدی برای ترک آن بگیرید. نمی‌توانید سیگار بکشید و انتظار داشته باشید حمله قلبی رخ ندهد. در سیگار سمومی وجود دارد که میتوانند ارگان‌های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار دهند.
- اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، لازم است برای کاهش وزن اقدام کنید.
- داشتن برنامه ورزشی مناسب و منظم به طور موثری میتواند سلامتی سیستم قلبی و عروقی را تامین کند. از ساده‌ترین فعالیت‌های ورزشی می‌توان به پیاده‌روی اشاره کرد. قبل از انجام آن، حتما اصول صحیح پیاده‌روی را یاد بگیرید تا بهترین نتیجه را دریافت کنید.
