اهدای خون چه مزایایی دارد و چه تاثیری بر سلامت بدن می‌گذارد؟

اهدای خون ممکن است در ابتدا ترسناک به نظر آید، اما این اقدام ساده قادر است زندگی فرد دریافت‌کننده را حفظ کند. بر اساس اعلام صلیب سرخ آمریکا، هر دو ثانیه یک نفر به خون نیاز پیدا می‌کند. با هر بار خون دادن، امکان دارد زندگی سه نفر تحت تأثیر قرار گیرد.

خون اهدایی شما می‌تواند به گروه‌های مختلفی کمک برساند، از جمله بیمارانی که با سرطان دست‌وپنجه نرم می‌کنند یا افرادی که در تصادفات رانندگی آسیب می‌بینند. اما مزایای اهدای خون تنها به گیرندگان محدود نمی‌شود. افزون بر تجربه حس رضایت از کمک به دیگران، این کار می‌تواند به حفظ سلامت خود شما نیز یاری رساند.

اهدای خون، اهدای زندگی

اهدای خون به معنای بخشیدن فرصتی دوباره برای زندگی به فردی دیگر است. بسیاری از بیماری‌ها و شرایط بحرانی ممکن است زندگی یک انسان را وابسته به دریافت خون کند. هر یک از ما می‌توانیم با اهدا کردن خون، جان انسانی را از خطر مرگ برهانیم. خون دادن، راهی برای بخشیدن دوباره فرصت زیستن است.

به یاد داشته باشید که برخی گروه‌های خونی به دلیل کم بودن جمعیت آماری‌شان، دشواری بیشتری در تأمین سریع خون موردنیاز دارند. بنابراین، پیشنهاد می‌شود که در صورت امکان، در طول سال به مراکز سازمان انتقال خون مراجعه کرده و با این اقدام، زندگی افراد بی‌شماری را نجات دهید.

اهدای خون چه فوایدی دارد؟

خون اهدایی شما قادر است جان سه نفر را از مرگ نجات دهد. این اقدام، علاوه بر کمک به دیگران، مزایای بسیاری برای سلامت بدن اهداکننده به همراه دارد، از جمله:

تحریک سلول‌های خونی

پس از اهدا کردن خون، مغز استخوان شروع به جایگزینی سلول‌های خونی از دست رفته می‌کند. این فرآیند می‌تواند تولید سلول‌های خونی را افزایش داده و باعث بهبود جریان خون و تقویت سلامت کلی بدن شود.

تنظیم سطح آهن بدن

آهن به‌عنوان یک عنصر ضروری برای عملکرد بدن شناخته می‌شود، اما تجمع بیش از حد آن ممکن است مشکلات جدی ایجاد کند. اهدای خون می‌تواند به تنظیم سطح آهن کمک کرده و از انباشت اضافی آن جلوگیری کند.

کاهش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی

سطح بالای آهن در بدن ممکن است منجر به ایجاد رادیکال‌های آزاد و آسیب به سلول‌های قلب و عروق شود. انتقال خون به کاهش سطح آهن و جلوگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی کمک می‌کند.

کاهش احتمال ابتلا به برخی سرطان‌ها

تحقیقات نشان داده‌اند که سطوح بالای آهن می‌تواند با بروز برخی سرطان‌ها مانند سرطان کبد، ریه و روده بزرگ مرتبط باشد. اهدای خون، با کنترل سطح آهن، می‌تواند خطر این نوع سرطان‌ها را کاهش دهد.

بهبود سلامت کبد

انتقال خون می‌تواند برای بهبود وضعیت کبد مفید باشد، به‌ویژه در افرادی که از تجمع آهن رنج می‌برند. آهن اضافی می‌تواند باعث آسیب به کبد و افزایش خطر بیماری کبد چرب شود. مزایای اصلی خون دادن برای کبد شامل:

• کاهش ذخایر آهن اضافی
• تقویت عملکرد کبد
• کاهش استرس اکسیداتیو
• پیشگیری از بیماری‌های متابولیک

با این حال، در صورت ابتلا به بیماری کبد چرب، قبل از اهدا کردن خون، مشورت با پزشک ضروری است.

کاهش غلظت خون

یکی از مزایای خون دادن، کاهش تعداد گلبول‌های قرمز و غلظت خون است. این موضوع می‌تواند خطر انسداد عروق و تشکیل لخته‌های خونی را کاهش دهد.

ارتقای سلامت کلی بدن

قبل از خون دادن، وضعیت سلامت عمومی مانند فشار خون و سطح هموگلوبین بررسی می‌شود. این ارزیابی‌ها می‌توانند به شناسایی زودهنگام مشکلات سلامت کمک کنند. همچنین، بسیاری از افراد پس از انجام این کار حس رضایت و شادی تجربه می‌کنند که باعث کاهش استرس و بهبود حال روحی می‌شود.

شرایط اهدای خون

شرایط لازم برای اهدای خون

بر اساس اطلاعات سازمان انتقال خون کشور، افرادی که قصد دارند خون اهدا کنند، باید شرایط زیر را دارا باشند:

• سن بین 18 تا 60 سال داشته باشند.
• وزن حداقل 50 کیلوگرم باشد.
• در زمان اهدای خون، کارت شناسایی معتبر مانند شناسنامه، گواهینامه یا گذرنامه همراه داشته باشند.
• زنان می‌توانند حداکثر 3 بار در سال و مردان حداکثر 4 بار در سال خون اهدا کنند. فاصله بین دو نوبت خون دادن نباید کمتر از 8 هفته باشد.

بیماری‌ها و شرایط خاص

در صورت داشتن هر یک از مشکلات زیر، لازم است قبل از خون دادن با پزشک خود مشورت کنید:

• آلرژی‌ها
• بیماری‌های قلبی و عروقی، ریوی یا کلیوی
• کم‌خونی یا بیماری‌های کبدی
• سابقه تزریق خون
• غش، صرع یا تشنج
• اعتیاد به مواد مخدر تزریقی
• جراحی‌های اخیر، خال‌کوبی، تاتو یا حجامت
• رفتارهای پرخطر مانند تماس جنسی محافظت‌نشده
• زردی یا یرقان
• مسافرت به مناطق آندمیک مالاریا

نکات مهم برای اولین اهدای خون

اگر قصد دارید برای اولین بار خون دادن دهید، رعایت نکات زیر توصیه می‌شود:

1. همراه داشتن کارت شناسایی معتبر الزامی است.
2. در صورت مصرف دارو یا ابتلا به بیماری خاص، حتماً قبل از خون دادن با پزشک مشورت کنید.
3. قبل از اهدای خون، مواد غذایی حاوی آهن مانند گوشت قرمز، اسفناج، مرغ یا ماهی مصرف کنید.
4. حتماً 4 تا 6 ساعت قبل از خون دادن غذا میل کنید.
5. اگر به سرماخوردگی یا آنفولانزا مبتلا هستید، از اهدای خون خودداری کنید.
6. در صورتی که طی یک سال گذشته جراحی داشته‌اید، خون دریافت کرده‌اید یا هورمون تزریق کرده‌اید، نمی‌توانید خون اهدا کنید.

شرایط اهدای خون برای بانوان

زنان به دلیل عادت ماهانه هر ماه بخشی از آهن بدن خود را از دست می‌دهند. پس از خون دادن و کاهش سطح آهن، خطر ابتلا به کم‌خونی و فقر آهن در زنان نسبت به مردان بیشتر است. بنابراین، رعایت نکات زیر می‌تواند به کاهش این خطر کمک کند:

مصرف مکمل آهن

پس از اهدای هر واحد خون، حدود 211 میلی‌گرم آهن از بدن کاهش می‌یابد. این میزان به‌تدریج از طریق سیستم گوارشی بازسازی می‌شود، اما مصرف مکمل‌های آهن می‌تواند روند بازگشت این ماده حیاتی را تسریع کرده و از کمبود آهن و کم‌خونی جلوگیری کند.

معمولاً پس از هر بار اهدای خون، بر اساس توصیه پزشک، به بانوان 30 عدد قرص فروسولفات داده می‌شود. این قرص‌ها باید به‌طور کامل و طی 10 روز، هر روز 3 عدد (صبح، ظهر و شب) مصرف شوند. برای جلوگیری از مشکلات گوارشی، توصیه می‌شود این قرص‌ها با معده خالی مصرف نشوند. همچنین، تا 2 ساعت بعد و 1 ساعت قبل از مصرف قرص، از نوشیدن چای و قهوه خودداری کنید.

مواد غذایی غنی از آهن

مواد غذایی مانند گوشت قرمز، ماهی و جگر منابع غنی آهن هستند و آهن موجود در آن‌ها سریع‌تر از منابع گیاهی نظیر اسفناج، عدس و لوبیا جذب می‌شود. برای بهبود جذب آهن، بهتر است از مصرف چای و قهوه بلافاصله پس از غذا خودداری کنید. همچنین، مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین C مانند مرکبات و گوجه‌فرنگی همراه یا پس از غذا می‌تواند جذب آهن را افزایش دهد.

انواع روش‌های اهدای خون

اهدای خون کامل به‌عنوان رایج‌ترین روش خون دادن شناخته می‌شود. این نوع اهدا هم به‌صورت مستقیم برای انتقال خون کامل مورد استفاده قرار می‌گیرد و هم با جداسازی اجزای خون مانند گلبول‌های قرمز، پلاکت‌ها و پلاسما، به افراد نیازمند تزریق می‌شود.

انواع دیگر اهدای خون:

• اهدای پلاکت (پلاکت‌فرزیس)
• اهدای پلاسما (پلاسمافرزیس)
• اهدای دو برابر گلبول قرمز

این روش‌ها از طریق فرآیندی به نام آفرزیس انجام می‌شوند. در این فرآیند، دستگاه آفرزیس به هر دو بازوی فرد متصل می‌شود. طی این روش، مقدار مشخصی خون از بدن خارج می‌شود، اجزای مورد نیاز جدا می‌گردد و باقی‌مانده خون به بدن بازگردانده می‌شود. این چرخه چندین مرتبه طی حدود دو ساعت تکرار می‌شود.

 مدت زمان جبران تغییرات پس از اهدای خون

پس از اهدای خون، تغییراتی در بدن به وقوع می‌پیوندد که شامل موارد زیر است:

• ۲۰ دقیقه پس از خون دادن: گردش خون بار دیگر تنظیم می‌شود و به حالت تعادل بازمی‌گردد.
• ۲۴ ساعت پس از خون دادن: مایع ازدست‌رفته در خون جایگزین می‌شود و سطح مایعات بدن بازیابی می‌گردد.
• ۴۸ ساعت پس از خون دادن: پروتئین ازدست‌رفته در خون بازسازی شده و بدن به تولید آن می‌پردازد.
• ۲ هفته پس از خون دادن: گلبول‌های قرمز حذف‌شده بازتولید می‌شوند و سطح آن‌ها به حالت طبیعی می‌رسد.
• ۸ هفته پس از خون دادن: سطح آهن خون در مردان به تعادل کامل می‌رسد، در حالی که در زنان ممکن است این فرآیند تا ۱۲ هفته زمان ببرد.

مقایسه حجامت و اهدای خون

حجامت و خون دادن ۲ روش مختلف برای خارج کردن مقداری خون از بدن هستند که هر کدام به دلایل خاصی انجام می‌شوند. اهداف، فواید و شیوه انجام این ۲ روش متفاوت است که در جدول زیر به مقایسه آن‌ها می‌پردازیم: