سونوگرافی NT یکی از مراحل غربالگری در سه ماهۀ نخست بارداری محسوب میشود و معمولاً بین هفته‌های ۱۱ تا ۱۳ بارداری انجام می‌گیرد. در این بررسی، پزشک میزان مایع تجمع‌یافته در ناحیۀ پشت گردن جنین را مورد سنجش قرار می‌دهد تا احتمال بروز اختلالات کروموزومی مانند سندرم داون و تریزومی ۱۸ را ارزیابی کند. این سونوگرافی همراه با آزمایش خون غربالگری به شناسایی میزان خطر ابتلای جنین به این ناهنجاری‌ها کمک می‌نماید و در صورت بالا بودن احتمال، پزشک ممکن است برای اطمینان بیشتر، آزمایش‌هایی مانند CVS را پیشنهاد دهد. در این مقاله، روند انجام سونوگرافی NT، تفسیر نتایج و عوامل تأثیرگذار بر آن را بررسی خواهیم کرد.
سونوگرافی NT چیست؟
سونوگرافی NT (Nuchal Translucency) به عنوان یکی از روش‌های تصویربرداری در دوران بارداری مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای سنجش ضخامت مایع زیر پوست در ناحیۀ گردن جنین به کار می‌رود. این بررسی معمولاً در بازۀ زمانی بین هفته‌های ۱۱ تا ۱۴ بارداری انجام می‌گیرد و نقش مهمی در غربالگری ناهنجاری‌های کروموزومی، به‌ویژه سندرم داون، ایفا میکند.
سونوگرافی NT چگونه انجام میشود؟
در بیشتر موارد، سونوگرافی NT توسط متخصص سونوگرافی که دوره‌های تخصصی لازم را گذرانده است، انجام می‌گیرد. با این حال، پزشک متخصص زنان و زایمان نیز در صورت داشتن آموزش‌های مربوطه می‌تواند این سونوگرافی را انجام دهد. برای این آزمایش، معمولاً نیازی به درآوردن لباس نیست؛ کافی است لباس خود را بالا بزنید و کمربند یا دکمه‌های لباس خود را باز کنید. در صورتی که پیراهن پوشیده باشید، پارچه‌ای برای پوشاندن پاها در اختیار شما قرار می‌گیرد.
برای انجام سونوگرافی NT، مثانۀ شما باید تا حدی پر باشد، بنابراین از شما خواسته میشود که قبل از شروع، مقدار کافی آب بنوشید. در صورتی که احساس ناراحتی ناشی از پر بودن بیش از حد مثانه داشته باشید، میتوانید موضوع را به متخصص اطلاع دهید.
مراحل انجام سونوگرافی شامل موارد زیر است:
- به پشت یا پهلو روی تخت قرار می‌گیرید.
- ژل مخصوصی روی شکم شما اعمال میشود.
- متخصص، دستگاه پروب سونوگرافی را روی شکم حرکت می‌دهد و تصاویر جنین روی نمایشگر ظاهر میشود.
- میزان مایع پشت گردن جنین توسط متخصص اندازه‌گیری میشود.
پس از پایان بررسی، میتوانید برای تخلیۀ مثانه به سرویس بهداشتی مراجعه کنید. این فرآیند معمولاً بین ۱۵ تا ۲۰ دقیقه زمان می‌برد.
کاربردهای سونوگرافی nt
یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های مادران در دوران بارداری، اطمینان از سلامت جنین است. با این حال، باید توجه داشت که بیشتر نوزادان در شرایطی کاملاً سالم متولد می‌شوند و تنها درصد کمی، حدود دو تا سه درصد، با ناهنجاری‌هایی همراه هستند. در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های قابل توجهی در زمینه تشخیص این ناهنجاری‌ها صورت گرفته است که امکان ارزیابی احتمال بروز این مشکلات را فراهم کرده و اقدامات لازم را ممکن می‌سازد.
بیشتر ناهنجاری‌های جنینی از طریق آزمایش‌های غربالگری شناسایی می‌شوند. این مجموعه آزمایش‌ها شامل سونوگرافی‌ها و بررسی‌های تخصصی است که در مجموع به آنها غربالگری جنین گفته میشود. یکی از مهم‌ترین این روش‌ها، سونوگرافی NT است که نتایج آن تعیین میکند آیا بارداری در گروه کم‌خطر قرار دارد یا پرخطر. در صورت شناسایی خطر بالا، پزشک به سرعت آزمایش‌های تکمیلی و تشخیصی را توصیه خواهد کرد.
سونوگرافی NT نه تنها برای ارزیابی احتمال سندرم داون، بلکه برای شناسایی سایر بیماری‌های ژنتیکی نیز کاربرد دارد. از جمله این اختلالات کروموزومی میتوان به سندرم پاتو و سندرم ادوارد اشاره کرد. این دو سندرم نسبت به سندرم داون شیوع کمتری دارند اما متأسفانه در بسیاری از موارد، منجر به سقط جنین می‌شوند.
علاوه بر این، سونوگرافی NT در تشخیص ناهنجاری‌های زیر نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد:
- آناپلوئیدی
- سندرم ترنر
- ناهنجاری‌های قلبی مادرزادی
- فتق دیافراگمی
- دیسپلازی استخوانی
- امفالوسل
- عفونت‌های داخل رحمی
تعیین جنسیت از طریق سونوگرافی NT
در صورتی که قصد دارید جنسیت جنین را با دقت بالایی مشخص کنید، بهتر است این سونوگرافی را در هفته چهاردهم بارداری انجام دهید. انجام این بررسی قبل از هفته ۱۴، احتمال خطا را بین ۵ تا ۱۰ درصد افزایش می‌دهد.
موارد کاربرد سونوگرافیNT
سونوگرافی NT نه‌تنها برای غربالگری سندرم داون، بلکه برای شناسایی سایر اختلالات کروموزومی مانند سندرم پاتو و سندرم ادوارد نیز به کار می‌رود. این دو سندرم نسبت به سندرم داون شیوع کمتری دارند، اما متأسفانه در اغلب موارد، بارداری‌های مرتبط با آنها به سقط جنین منتهی میشود. جنین‌هایی که به این شرایط دچار هستند، معمولاً ناهنجاری‌هایی دارند که از طریق سونوگرافی آنومالی اسکن قابل شناسایی است.
علاوه بر این، سونوگرافی NT در تشخیص موارد زیر نیز کاربرد دارد:
• بررسی احتمال آناپلوئیدی
• شناسایی سندرم ترنر
• تشخیص ناهنجاری‌های مادرزادی قلبی
• ارزیابی فتق دیافراگمی
• بررسی امفالوسل
• شناسایی دیسپلازی استخوانی
• تشخیص عفونت‌های داخل رحمی، از جمله عفونت ناشی از پاروویروس B19
نتایج سونوگرافی NT چگونه تفسیر می شود؟
مقدار طبیعی NT در بازۀ زمانی بین هفته یازدهم تا سیزدهم و شش روز بارداری، کمتر از ۳.۵ میلی‌متر در نظر گرفته میشود. در صورتی که NT پایین‌تر از این مقدار باشد، معمولاً تنها انجام آزمایش‌های غربالگری خون توصیه میشود. اما اگر با وجود کمتر بودن مقدار NT از ۳.۵ میلی‌متر، نسبت اندازه NT به CRL (طول فرق سر تا دنبالچه جنین) بالاتر از صدک ۹۵ باشد، انجام آزمایش NIPT ضروری خواهد بود.
چنانچه مقدار NT برابر یا بیشتر از ۳.۵ میلی‌متر باشد، آزمایش‌های تشخیصی بیشتری باید صورت گیرد. همچنین، در صورتی که نتایج غربالگری سه‌ماهۀ اول نشان‌دهندۀ افزایش خطر ابتلا به سندرم داون یا سایر ناهنجاری‌های کروموزومی باشد، پزشک احتمالاً آزمایش آمینوسنتز را برای بررسی دقیق‌تر پیشنهاد خواهد کرد.
نکتۀ مهم این است که افزایش مقدار NT به‌تنهایی به‌معنای تشخیص قطعی اختلالات کروموزومی نیست، بلکه تنها احتمال بروز سندرم داون یا سایر ناهنجاری‌های کروموزومی را افزایش می‌دهد. حتی در مواردی که نتیجه غربالگری غیرطبیعی باشد، امکان تولد نوزادی سالم همچنان وجود دارد.
عدد نرمال سونوگرافی nt
مقدار طبیعی سونوگرافی NT در سه‌ماهۀ نخست بارداری باید کمتر از ۳.۵ میلی‌متر باشد. علاوه بر این، برای اطمینان بیشتر، انجام برخی آزمایش‌های تکمیلی توصیه میشود.
- اگر مقدار NT کمتر از ۳.۵ میلی‌متر باشد، مادر تنها نیاز به انجام آزمایش‌های غربالگری خواهد داشت.
- در صورتی که مقدار NT کمتر از ۳.۵ میلی‌متر باشد اما نسبت آن به طول فرق سر تا دنبالچه جنین (CRL) بیش از صدک ۹۵ باشد، آزمایش NIPT باید انجام شود.
- اگر مقدار NT برابر یا بیشتر از ۳.۵ میلی‌متر باشد، انجام آزمایش‌های تشخیصی ضروری خواهد بود. پزشکان معمولاً پیش از تصمیم‌گیری در مورد ادامه یا پایان بارداری، آزمایش‌های تکمیلی بیشتری را برای بررسی احتمال اختلالات کروموزومی انجام می‌دهند.
لازم به ذکر است که مقدار NT به تنهایی نشان‌دهندۀ ابتلا یا عدم ابتلای جنین به اختلالات کروموزومی نیست، بلکه تنها افزایش احتمال بروز این ناهنجاری‌ها را نشان می‌دهد.
