حجامت قلب یا فصد خون با کاهش غلظت خون و پاکسازی بدن، به تولید خون سالم در بدن کمک کرده و آن را به سمت قلب پمپاژ می‌کند، که در نتیجه به تقویت عملکرد قلب طبق طب سنتی منجر میشود.
فصد خون یکی از روش‌های درمانی قدیمی است که برای مشکلاتی مانند دردهای کمر و گردن، سردرد و بیماری‌هایی مثل غلظت خون استفاده میشود. هرچند که تحقیقات علمی زیادی برای اثبات اثرات درمانی حجامت وجود ندارد، اما به نظر می‌رسد این روش خطرات عمده‌ای ندارد. با این حال، پیش از انجام حجامت یا هر روش درمانی جایگزین دیگری، توصیه میشود که با یک پزشک متخصص طب سنتی مشورت کنید.
حجامت چیست؟
حجامت، که در انگلیسی به نام “cupping” شناخته میشود، یکی از روش‌های مهم درمانی در طب سنتی است که ریشه در چین و غرب آسیا دارد و از دیرباز توسط مردم این مناطق به کار گرفته شده است. این روش همچنین با نام‌های دیگری همچون کاپ تراپی یا ساکشن کاپ درمانی نیز شناخته میشود.
در درمان با حجامت، پزشک طب سنتی فنجان‌های خاصی را بر روی نواحی مختلف بدن مانند کمر، شکم، بازوها، پاها یا دیگر قسمت‌ها قرار می‌دهد. داخل فنجان‌ها خلاء یا نیروی مکش ایجاد میشود که باعث کشیده شدن پوست به سمت بالا می‌گردد. در برخی افراد ممکن است cupping منجر به کبودی یا عفونت‌های سطحی پوست شود. در حالی که برخی ادعاهای زیادی درباره فواید حجامت مطرح شده است، اما عوارض جانبی آن محدود و اندک گزارش شده است.
حجامت بهتر است یا اهدای خون؟
حجامت و اهدای خون هر دو از روش‌هایی هستند که برای خارج کردن خون از بدن به‌کار می‌روند و از گذشته تاکنون به‌منظور درمان برخی بیماری‌ها و حفظ سلامت بدن استفاده شده‌اند. هرچند این دو روش شباهت‌هایی دارند، اما تفاوتهای زیادی از نظر کاربرد، فواید و عوارض دارند. در این مقاله قصد داریم به مقایسه حجامت و اهدای خون پرداخته و به این سوال پاسخ دهیم که کدام یک برای سلامت بدن مفیدتر است:
| ویژگی | حجامت | اهدای خون |
|---|---|---|
| هدف اصلی | خارج کردن خون آلوده، تصفیه خون، درمان بیماری‌های مختلف | تأمین خون مورد نیاز بیماران |
| روش اجرا | ایجاد خلاء روی پوست و خارج کردن خون | گرفتن خون از ورید |
| حجم خونگیری | کم (چند میلی‌لیتر) | زیاد (حدود ۴۵۰ میلی‌لیتر) |
| محل خونگیری | نقاط مختلف بدن | ورید بازو |
| فواید | تصفیه خون، بهبود گردش خون، کاهش التهاب، درمان برخی بیماری‌ها | نجات جان بیماران، کاهش خطر برخی بیماری‌ها، احساس خوب |
| عوارض | عفونت، خونریزی بیش از حد، سرگیجه (در صورت عدم رعایت اصول بهداشتی) | سرگیجه، ضعف، کبودی (عوارض موقت) |
| کاربردها | سردرد، میگرن، آلرژی، مشکلات پوستی، بیماری‌های مفصلی، و… | تأمین خون برای بیماران نیازمند |
| تکرار | بسته به تشخیص پزشک | هر چند ماه یکبار (با توجه به شرایط فردی) |
| نیاز به تخصص | نیاز به حجامت‌گیر ماهر | انجام توسط پرسنل پزشکی مجرب |
| پایه علمی | بیشتر در طب سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد و مطالعات علمی جامع در مورد آن کمتر است | پایه علمی قوی داشته و توسط سازمان‌های بهداشتی تأیید شده است |
نظرات متخصصان درباره حجامت و خون دادن
آیا حجامت از نظر علم پزشکی تایید شده است؟ برای پاسخ به این سوال و مقایسه حجامت با خون دادن یا اهدای خون به روش فلبوتومی، بهتر است نظرات برخی از متخصصان را بررسی کنیم. حجامت و اهدای خون دو فرآیند کاملاً متفاوت هستند و نمی‌توان آنها را با هم مقایسه کرد. به گفته‌ی ایشان، بسیاری از افراد این تصور نادرست را دارند که در حجامت خون لخته و آلوده از بدن خارج میشود، در حالی که در اهدای خون خون سالم گرفته میشود. این باور کاملاً غلط است، زیرا در هر دو روش خون از سیاهرگ‌ها گرفته میشود. تفاوت اصلی بین این دو روش در این است که در فصد خون، حجم بیشتری از خون تخلیه میشود و پاکسازی عمیق‌تری صورت می‌گیرد، اما در فصد خونچنین چیزی ضرورتی ندارد و فرآیند به این شکل نیست.
انواع حجامت کدامند؟
درمان با فنجان یا حجامت درمانی شامل انواع مختلفی از روش‌ها مانند حجامت خشک، مرطوب، داغ و حتی ماساژ است. شدت مکش در فصد خون نیز میتواند با درجات متفاوتی اعمال شود و معمولاً به مکش سبک، متوسط یا قوی تقسیم‌بندی میشود. برای ایجاد مکش قوی، معمولاً از بادکش یا پمپ وکیوم برقی استفاده میشود.
۱. حجامت داغ یا گرم
در حجامت داغ، از یک منبع حرارتی (مانند توپ پنبه‌ای یا کبریت) که به طور موقت بر روی آتش روشن میشود، استفاده میشود. پس از روشن شدن منبع حرارت، فنجان شیشه‌ای در آن قرار داده میشود و پس از سرد شدن فنجان، فشار هوای منفی ایجاد می‌کند که باعث کشیده شدن پوست به داخل فنجان میشود. عواملی که در حجامت داغ تأثیرگذار هستند شامل اندازه فنجان، نوع منبع حرارت، مدت زمان گرم شدن فنجان و مدت زمان قرار دادن آن بر روی پوست هستند.
۲. حجامت مرطوب یا خیس
حجامت مرطوب نوعی تهاجمی از فصد خون است که معمولاً کمتر از ۵ دقیقه طول می‌کشد. در این روش، درمانگر از تیغه‌ها یا سوزن‌های ریز برای ایجاد خراش‌های کوچک روی پوست استفاده می‌کند. پس از شروع خونریزی، فنجان‌ها در نواحی بریده شده قرار می‌گیرند تا خون به راحتی خارج شود. هدف اصلی حجامت مرطوب، بهبود گردش خون و کاهش تجمع خون غلیظ یا آلوده در بدن است.
۳. حجامت خشک
حجامت خشک که معمولاً بیشتر از ۵ دقیقه طول می‌کشد، با ایجاد خلا و مکش قوی روی پوست انجام میشود. این فرآیند به کمک ساکشن یا پمپ دستی صورت می‌گیرد و برای درمان مشکلاتی مانند فشرده شدن مفاصل، درد عضلانی و فشرده شدن اعصاب مؤثر است.
| انواع حجامت | توضیحات |
|---|---|
| حجامت داغ | در این سبک فصد خون از یک منبع گرما، معمولاً یک توپ پنبه‌ای یا کبریت استفاده میشود. |
| حجامت مرطوب | درمانگر از تیغه‌ها یا سوزن‌های کوچک برای ایجاد خراش‌های ریز روی پوست استفاده می‌کند. |
| حجامت خشک | معمولاً شامل مقدار مجاز و از پیش برنامه‌ریزی شده کاهش فشار هوا در یک فنجان معین است. |
کاربرد حجامت چیست؟
حجامت یک روش درمانی مکمل است که میتواند در کنار دیگر درمان‌های پزشکی به بهبود سریع‌تر بیماری‌هایی مانند درد کمر، فشار خون بالا، سردرد و کاهش سرخی صورت در مردان کمک کند. به طور کلی، فصد خون میتواند در کاهش علائم بیماری‌های زیر مؤثر باشد:
- آرتریت، از جمله آرتریت روماتوئید و کاهش علائم آرتروز
- دردهای گردن، زانو و شانه
- مشکلات تنفسی مانند آسم
- سندرم تونل کارپال
- اختلالات گوارشی مانند بیماری روده تحریک‌پذیر (IBS)
- سردرد و میگرن
در فرآیند حجامت، مکش فنجان‌ها خون را به ناحیه تحت درمان می‌کشاند. این مکش باعث گشاد شدن و شکستن رگ‌های خونی ریز (مویرگ‌ها) زیر پوست میشود. سپس، بدن این نواحی را با خون سالم‌تر پر می‌کند و موجب تحریک و بهبودی طبیعی در سطح سلولی میشود. به همین دلیل، برخی افراد تصور می‌کنند که حجامت باعث دفع سموم از بدن میشود، در حالی که این تصور نادرست است. فصد خون از مکش برای جذب خون به نواحی خاص بدن یا دفع آنها استفاده می‌کند.
انجام حجامت میتواند به تنظیم سیستم انعقادی و ضدانعقادی بدن، کنترل جریان لنفاوی با ایجاد فشار منفی و افزایش ترشح لنف در این سیستم و تصفیه خون کمک کند. همچنین، به دفع مواد زائد و سموم از بدن یاری می‌رساند (البته برخی از این موارد هنوز در حال تحقیق توسط متخصصان هستند):
- ایجاد التهاب موضعی و تحریک سیستم ایمنی بدن و تکثیر سلول‌های دفاعی
- تأثیر بر تیموس، که یکی از مراکز اصلی تولید و آموزش سلول‌های دفاعی است
- کاهش غلظت خون، کاهش تراکم سلولی در مویرگ‌ها، بهبود اکسیژن‌رسانی و حمایت از عملکرد قلب و ریه
- فعال‌سازی غدد غیرفعال و کاهش فعالیت غدد پرکار بدن
- تحریک سلول‌های موجود در جدار مویرگ‌ها و ترشح فاکتورهای دفاعی از این سلول‌ها (این اثر هنوز در حال بررسی است)
- کاهش فاکتورهای مؤثر در سکته‌های مغزی و قلبی و پیشگیری از این بیماری‌ها
- تأثیر بر عوامل حساسیت‌زا و بهبود آلرژی‌ها
- افزایش ترشح سروتونین در مغز (که در کاهش علائم افسردگی و اختلالات عصبی و رفتاری نقش مهمی دارد)
- نقش اساسی در بازسازی استیل‌کولین، که میانجی اصلی ارتباطات مغز و اعصاب است.
چه کسانی باید حجامت کنند؟
حجامت یک روش درمانی مؤثر برای افرادی است که از دردهای مزمن رنج می‌برند. معمولاً در مردان، کسانی که نیاز به تصفیه خون (به‌طور غیررسمی رفع غلظت و آلودگی خون) دارند، یا از سردرد و سرخی صورت رنج می‌برند، از این روش بهره می‌برند. در زنان، افرادی که به دنبال درمان مشکلاتی مانند تنبلی تخمدان، دردهای مزمن کمر یا دردهای شدید پاردرد هستند، معمولاً از فصد خوناستفاده می‌کنند.
حجامت برای چه کسانی ضرر دارد؟
اگر باردار هستید یا دچار اختلالات خونریزی مانند هموفیلی هستید، بهتر است از انجام حجامت خودداری کنید. همچنین، در صورتی که علائم هر یک از شرایط زیر را دارید، انجام حجامت توصیه نمی‌شود:
- کم‌خونی
- داشتن پیس‌میکر (ضربان‌ساز قلب)
- مشکلات لخته شدن خون مانند ترومبوز ورید عمقی (DVT) یا سابقه سکته مغزی
- بیماری‌های قلبی و عروقی
- بیماری‌های پوستی مانند اگزما و پسوریازیس
- تشنج (صرع)
اگرچه happy christmasیک روش درمانی است، اما برای افراد با شرایط خاص، انجام آن ممکن است خطرناک باشد.
فواید حجامت
این روش در طب سنتی با مزایای بسیاری همراه است که در اینجا به مهم‌ترین فواید آن برای سلامت اشاره می‌کنیم:
- کاهش درد و التهاب در نواحی مختلف بدن
- تصفیه خون و پاکسازی بدن از مواد زائد
- بهبود گردش خون و افزایش جریان خون در بدن
- ایجاد حس آرامش و کاهش استرس
- دفع سموم و مواد مضر از بدن
- کمک به درمان جوش‌ها و لک‌های صورت
- بهبود اکسیژن‌رسانی به قلب و دستگاه تنفسی
- تنظیم عملکرد سیستم انعقادی بدن
- تحریک سیستم ایمنی برای تولید سلول‌های دفاعی بیشتر
- افزایش تعداد گلبول‌های قرمز خون
- افزایش ترشح سروتونین، که به کاهش علائم افسردگی و اختلالات عصبی کمک می‌کند
- کاهش علائم حساسیت و آلرژی
- بهبود مشکلات پوستی و کاهش خارش بدن
عوارض حجامت
اگرچه حجامت مزایای زیادی دارد، اما ممکن است با برخی عوارض همراه باشد که بهتر است قبل از انجام این روش با آنها آشنا شوید. این عوارض به شرح زیر هستند:
- افزایش غلظت خون
- ایجاد سوختگی در پوست و نواحی تحت درمان
- بروز کبودی در محل حجامت
- سردرد
- احساس خستگی
- دردهای عضلانی
- حالت تهوع
- عفونت‌های پوستی
- خارش
- در برخی موارد، ممکن است فرد به دلیل کاهش ضربان قلب یا افت فشار خون، دچار غش شود که به این حالت، اصطلاحاً “سنکوپ وازوواگال” گفته میشود.
نکات مهم قبل از حجامت کردن
در اینجا چند نکته مفید در مورد اینکه قبل از انجام حجامت چه غذاهایی مصرف کنیم و از چه مواردی باید خودداری کنیم آورده شده است:
- غذاهای سبک و سالم مصرف کنید، زیرا فصد خوننباید با شکم پر انجام شود.
- اگر عینک می‌زنید، بهتر است قبل از cupping آن را بردارید.
- برای افرادی که دچار غلظت خون هستند، توصیه میشود شب قبل از حجامت از آب انار یا مایعات فراوان استفاده کنند.
- حداقل ۲۴ ساعت قبل از فصد خون سیگار نکشید.
- بهتر است قبل از انجام حجامت زیورآلات، به‌ویژه انگشتر عقیق، از خود به‌دور کنید.
