واریس پا نوعی بیماری مربوط به عروق سیاهرگی است که در زنان بیشتر مشاهده میشود و با افزایش سن، احتمال بروز آن بیشتر میشود. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که رگهای سطحی پا به دلایلی مختلف متورم یا پیچ‌خورده شوند و حالت برآمدگی پیدا کنند. واریس پا علاوه بر تأثیرات ظاهری ناخوشایند، ممکن است خستگی، درد و حتی عوارض جدی‌تری مانند زخم‌های پوستی یا ایجاد لخته خون را به همراه داشته باشد.
واریس چیست؟
سیاهرگ‌های سطحی که وظیفه خون‌رسانی به اندام‌های بدن را دارند، تحت فشار به رگهای واریسی تبدیل میشوند. آسیب به دریچه‌های کبوتری در سیاهرگ‌های سطحی موجب برگشت جریان خون به داخل رگ میشود که نتیجه آن تورم، گشاد شدن و پیچ‌وتاب خوردن عروق است؛ حالتی که به آن varicose-veins گفته میشود. در صورت عدم شناسایی و درمان به‌موقع، این عارضه ممکن است عوارضی را برای فرد به همراه داشته باشد.
این وضعیت ممکن است فعالیت‌های روزمره را محدود سازد، اما گاهی با دراز کشیدن و بالا آوردن پاها، علائم تسکین می‌یابند.
علائم واریس چیست؟
از نشانه‌های بدون درد این عارضه می‌توان به مشاهده رگهای آبی یا بنفش تیره و تشکیل سیاهرگ‌های پیچ‌خورده بر روی پاها اشاره کرد. علائمی که همراه با درد ظاهر میشوند شامل موارد زیر هستند:
- افزایش شدت درد پس از مدت طولانی ایستادن یا نشستن
- احساس سوزش، گرفتگی، تورم، و ضربان در عضلات ساق پا
- گرفتگی و تورم در عضلات مچ و ساق پا
- تجربه سنگینی و درد در پاها
- تغییر رنگ پوست در نواحی اطراف رگهای واریسی
- خارش در مناطق پیرامون رگها
واریس پا چیست؟
این عارضه به شرایطی اطلاق میشود که رگهای سطحی پا دچار تورم و پیچ‌خوردگی میشوند. رگهای واریسی در پا به صورت برجسته و با رنگ‌های آبی یا بنفش زیر پوست دیده میشوند و گاهی به شکل مویرگهای نازک قرمز، به نام رگهای عنکبوتی ظاهر می‌گردند.
وقتی دیواره داخلی رگها ضعیف یا آسیبدیده باشد و جریان خون به درستی به سمت قلب حرکت نکند، تجمع خون در رگها ایجاد شده و فشار و تورم را به همراه می‌آورد. به‌طورکلی، می‌توان گفت افزایش فشار خون در رگهای سطحی پوست موجب تشکیل لخته خون شده و در نتیجه varicose-veins در ران‌ها یا ساق پاها پدیدار میشود.
علائم واریس پا
رایج‌ترین نشانه‌های این عارضه شامل موارد زیر است:
- مشاهده رگهای بنفش یا آبی بر سطح پوست
- برجسته شدن و پیچ‌خوردگی رگها روی پا
- احساس درد، فشار و سنگینی در پاها
- کبودی و تورم در ناحیه ساق پا
- گرفتگی عضلات ران و ساق پا، بهویژه در شب
- حس خارش در نواحی پا
- تورم خفیف در پاها
علت بروز واریس چیست؟
اختلال یا ضعف در عملکرد دریچه‌های لانه کبوتری، دلیل اصلی شکل‌گیری این عارضه محسوب میشود. وقتی این دریچه‌ها به‌درستی عمل نکنند، خون به سمت عقب جریان یافته و در رگها تجمع پیدا می‌کند. این وضعیت منجر به تورم، گشادشدن رگها و احساس سنگینی در پاها می‌گردد.
عواملی که در ایجاد این بیماری نقش دارند، شامل موارد زیر هستند:
- وراثت و سابقه ژنتیکی
- افزایش سن
- اضافه وزن یا چاقی
- نوع شغل و فعالیت‌های ایستاده یا نشسته طولانی‌مدت
- دوران بارداری
- تفاوت‌های جنسیتی
واریس چگونه تشخیص داده میشود؟
تشخیص به‌موقع این بیماری، کلیدی‌ترین گام در فرآیند درمان به شمار می‌رود. برای شناسایی این عارضه از روش‌های متعددی بهره‌گیری میشود که شامل موارد زیر هستند:
- سونوگرافی داپلر وریدی
- سونوگرافی داپلکس
- آزمایش ترندلنبرگ
- ونوگرافی
- پلتیسموگرافی
با بروز نشانه‌های اولیه، مراجعه به متخصص قلب و عروق توصیه میشود. پزشک متخصص با ارزیابی علائم، معاینه دقیق و استفاده از این روش‌های تشخیصی، بهترین شیوه درمان را متناسب با شرایط بیمار تعیین می‌کند.
واریس پا چگونه درمان میشود؟
برای درمان واریس پا، روش‌های متنوعی پیشنهاد میشود که پزشک بر اساس میزان آسیب به رگها، مناسب‌ترین گزینه را تجویز می‌کند. این روش‌ها عبارت‌اند از:
- اسکلروتراپی
در این تکنیک، پزشک برای حذف رگهای کوچک تا متوسط واریسی، محلولی را به رگ تزریق می‌کند که منجر به بسته شدن آنها میشود. ممکن است برخی رگها به چندین جلسه درمان نیاز داشته باشند، اما این روش تأثیر قابل‌توجهی در بهبود این عارضه دارد. - لیزر درمانی
با استفاده از فیبر لیزری، عروق درگیر بدون نیاز به جراحی بسته شده و به‌مرور از بین می‌روند. این روش کاملاً غیرتهاجمی است. - استفاده از جوراب واریس
پوشیدن جوراب‌های فشرده یکی از راههای متداول درمان است که با ایجاد فشار در عروق، به بهبود گردش خون کمک می‌کند و جریان خون را به سمت قلب هدایت می‌نماید. - جراحی
در موارد شدید، جراحی بهعنوان گزینه درمانی استفاده میشود. انواع جراحی شامل:- برداشتن رگ: بستن و برداشتن رگهای سطحی قبل از درگیری رگهای عمیق.
- فلبکتومی: حذف رگهای واریسی کوچک با سوراخ‌های ریز روی پوست.
- جراحی آندوسکوپی: استفاده از این روش برای زخم‌های مقاوم واریسی.
- رادیوفرکوئنسی (RF)
در این روش، یک پروب کوچک با کمک سونوگرافی وارد رگهای بلند واریسی شده و انرژی رادیوفرکوئنسی با گرم کردن، باعث بسته شدن رگها میشود. - کرمها و پمادها
برای درمان رگهای عنکبوتی، استفاده از کرمهای مخصوص مانند ورنوکس همراه با ویتامین‌ها و رژیم غذایی مناسب میتواند مؤثر باشد. - حجامت
این روش سنتی با بهبود جریان خون و تأمین اکسیژن تازه، به کاهش درد و علائم varicose-veins کمک می‌کند. - ورزش
فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، شنا و دوچرخه‌سواری سبک می‌توانند با تقویت گردش خون، علائم واریس را بهبود دهند.
این روش‌ها می‌توانند به‌صورت تکی یا ترکیبی استفاده شوند و به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک نمایند.
مقاله پیشنهادی: غلظت خون بر قلب و سلامت چه تاثیری دارد؟
انواع واریس
این بیماری در شکل‌های مختلف ظاهر شده و عمدتاً در سیاهرگ‌ها بروز می‌کند. تفاوت‌های میان سرخرگ و سیاهرگ میتواند به درک بهتر این عارضه کمک کند. رگهای متورم و تیره‌رنگی که معمولاً دردناک هستند، از نشانه‌های اصلی واریس به شمار می‌روند.
1. واریس ورید صافن بزرگ
ورید صافن بزرگ، بزرگ‌ترین سیاهرگ بدن است که از مچ پا تا کشاله ران امتداد دارد. varicose-veins در پشت ران، پاها، و بخش بیرونی ران‌ها در این دسته قرار می‌گیرد.
2. واریس ورید صافن کوچک
این نوع واریس بیشتر نواحی پشت مچ پا و پشت زانو را درگیر می‌کند. این رگ از قسمت خارجی تاندون آشیل تا پشت زانو کشیده میشود.
3. واریس متوسط
این نوع واریس اگرچه شدت متوسطی دارد، اما از نظر اندازه بزرگ و رنگ آن متمایل به کبودی است. درمان نکردن به موقع این نوع واریس میتواند به عوارض جدی منجر شود. لیزر و اسکلروتراپی روش‌های رایج برای درمان آن هستند.
4. واریس شدید
درمان نکردن varicose-veins شدید میتواند به تغییرات رنگ پوست، ورم زیاد رگها، و زخم‌های پوستی منجر شود که ظاهری ناخوشایند برای پوست ایجاد می‌کند.
5. واریس عنکبوتی
این نوع شامل رگهای کوچک و پیچ‌خورده به رنگ قرمز است که معمولاً در پاها دیده میشوند.
6. واریس شاخه‌ای
این نوع که در زیر زانو مشاهده میشود، شکلی برآمده و بزرگ دارد و نسبت به ورید صافن، باریک‌تر است.
سایر انواع واریس
1. واریس پا
واریس پا یا عروق عنکبوتی، شایع‌ترین نوع بیماری عروقی است که اغلب در خانم‌های باردار و افراد مسن رخ می‌دهد. این بیماری ممکن است با درد، تورم، لخته‌های خونی و حتی زخم باز همراه شود. بی‌حسی و گزگز پا نیز از علائم آن به شمار می‌رود.
2. واریس مری
این نوع در بیماران مبتلا به مشکلات کبدی مانند سیروز کبدی شایع است. انسداد جریان خون در کبد، تورم وریدهای مری را به دنبال دارد که در موارد شدید، میتواند منجر به خونریزی خطرناک شود.
3. واریس بیضه (واریکوسل)
واریکوسل، تورم و بزرگ شدن رگهای بیضه است که از نظر ظاهری به واریس پا شباهت دارد. این نوع معمولاً بدون درد است.
4. واریس دست
این نوع با افزایش سن و نازک شدن پوست دست ظاهر میشود و اغلب در مچ دست دیده میشود. گرمای هوا یا فعالیت بدنی میتواند شدت علائم را افزایش دهد.
5. واریس صورت
در این نوع، تورم و قرمزی رگهای سطحی صورت به دلیل عوامل ژنتیکی، نور خورشید، بارداری یا مصرف الکل رخ می‌دهد. واریس صورت بیشتر به شکل رگهای عنکبوتی شناخته میشود.
6. واریس معده
این بیماری که شباهت زیادی به واریس مری دارد، در بیماران مبتلا به سیروز کبدی شدید دیده میشود و ممکن است عروق متصل‌کننده لوله گلو به معده را درگیر کند.
7. واریس واژن در بارداری
این نوع که ناشی از تغییرات هورمونی دوران بارداری است، معمولاً به دلیل افزایش هورمون پروژسترون و فشار جنین ایجاد میشود و ممکن است با لخته خون همراه باشد.
عوارض واریس چیست؟
اختلال در جریان خون بهدلیل این بیماری منجر به بروز مشکلات مختلفی برای فرد میشود که عبارتند از:
- بدتر شدن علائم در صورت عدم درمان
- احساس درد
- بی‌قراری در پاها
- گرفتگی عضلانی
- تورم در مچ پا
- احساس خستگی در پاها
- خونریزی و ایجاد زخم
- لخته شدن خون در سطحی و عمقی
چگونه از ابتلا به واریس پیشگیری کنیم؟
پیشگیری از این بیماری در همه انواع آن بهطور کامل امکان‌پذیر نیست، اما با بهره‌گیری از چند راهکار می‌توان احتمال بروز آن را کاهش داد:
- استفاده از کرم ضدآفتاب برای حفاظت از پوست صورت در برابر نور خورشید
- انجام ورزش منظم مانند پیاده‌روی و دویدن به‌منظور تقویت پاها، مویرگ‌ها و بهبود گردش خون
- تغییر در سبک زندگی و مدیریت وزن
- اجتناب از قرار دادن پاها روی هم به مدت طولانی
- قرار دادن پاها در موقعیت بالاتر هنگام استراحت برای کاهش فشار بر رگها
- خودداری از ایستادن و نشستن مداوم و طولانی‌مدت
- به‌کارگیری جوراب‌های ضدواریس و پرهیز از پوشیدن لباس‌های تنگ در قسمت کمر، کشاله ران و پاها
- اجتناب از استفاده طولانی‌مدت از کفش‌های پاشنه‌بلند
