سرطان پستان یکی از رایج‌ترین انواع سرطان‌ها در میان زنان است و دومین عامل مرگ و میر ناشی از سرطان در این گروه به شمار می‌آید. اما خبر مثبت این است که با تشخیص به موقع، شانس بقای بیماران به میزان زیادی افزایش می‌یابد. در این مقاله، به معرفی روش‌های غربالگری سرطان پستان و نحوه انجام آن در نفیس کلینیک پرداخته‌ایم. غربالگری به مجموعه‌ای از آزمایش‌ها و معاینات گفته می‌شود که برای شناسایی بیماری در افرادی که هیچ نشانه‌ای از آن ندارند، انجام می‌شود. هدف از غربالگری، کشف سرطان در مراحل اولیه است که درمان آن آسان‌تر و مؤثرتر خواهد بود. کلینیک کانسر پردیس با بهره‌گیری از تیمی از متخصصان باتجربه در حوزه سرطان، خدمات غربالگری سینه را به بهترین شکل به زنان ارائه می‌کند.
غربالگری سرطان سینه چیست؟
غربالگری پستان شامل مجموعه‌ای از معاینات، آزمایش‌ها و روش‌های تصویربرداری مختلف مانند ماموگرافی و سونوگرافی است که به پزشکان کمک می‌کند تا سرطان پستان را در زنانی که هنوز هیچ علامتی ندارند، در مراحل ابتدایی شناسایی کنند. تحقیقات نشان داده‌اند که انجام غربالگری به طور منظم می‌تواند میزان مرگ و میر ناشی از سرطان پستان را بین 20 تا 30 درصد کاهش دهد. این روش به شناسایی سرطان در مراحل اولیه، زمانی که درمان آن راحت‌تر و مؤثرتر است، کمک می‌کند. همچنین، تشخیص زودهنگام به معنای انجام درمان‌های کمتر تهاجمی همچون جراحی محدود و شیمی‌درمانی کوتاه‌تر است. با انجام غربالگری منظم، شما می‌توانید از سلامت خود محافظت کنید و در صورت بروز سرطان، آن را در مراحل اولیه شناسایی کرده و شانس درمان خود را به طور چشمگیری افزایش دهید.
اهمیت غربالگری سرطان سینه
هدف اصلی از انجام غربالگری سرطان پستان، شناسایی این بیماری پیش از بروز علائم نگران‌کننده‌ای مانند موارد زیر است:
- احساس توده‌ای بزرگ در بافت پستان
- تورم، قرمزی یا خارش مداوم پوست پستان
- تغییر در شکل یا اندازه پستان‌ها بدون دلیل مشخص
- تغییر رنگ نوک پستان و ترشحات غیرعادی از آن
با شناسایی زودهنگام سرطان، شانس بهبودی بیمار به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. درمان سرطان پستان در مراحل ابتدایی (گرید صفر، یک و دو) معمولاً ساده‌تر و مؤثرتر از درمان در گریدهای بالاتر است، چرا که در گریدهای سه و چهار، سلول‌های سرطانی ممکن است به غدد لنفاوی زیر بغل و حتی استخوان‌ها، کبد یا ریه‌ها گسترش یابند.
آزمایش‌های رایج در غربالگری سرطان سینه
برای غربالگری سرطان سینه در تهران، معمولاً از چهار آزمایش تخصصی زیر استفاده می‌شود:
1. ماموگرافی
این روش تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس انجام می‌شود و قادر است الگوها یا علائمی را که ممکن است مربوط به سرطان پستان باشند، شناسایی کند. در این آزمایش، شما باید در مقابل دستگاه مامو بایستید و هر بار یکی از پستان‌های خود را روی صفحه تکیه‌گاه قرار دهید. سپس صفحه دیگری روی آن قرار داده می‌شود تا بافت پستان فشرده شود و تصاویر بهتری از آن گرفته شود. اشعه تابیده شده و سیگنال‌های الکترونیکی به کامپیوتر ارسال می‌شود و تصاویر روی مانیتور ظاهر می‌شوند. رادیولوژیست تصاویر را بررسی کرده و نتایج را در قالب گزارشی برای پزشک شما ارسال می‌کند. تحقیقات نشان داده‌اند که ماموگرافی بهترین روش برای تشخیص سرطان سینه است، زیرا می‌تواند توده‌ها را قبل از اینکه در معاینه بالینی احساس شوند، شناسایی کند.
2. ام‌آر‌آی سینه
این آزمایش به جای اشعه ایکس، از امواج مغناطیسی و رادیویی برای تصویربرداری از بافت سینه استفاده می‌کند و به همین دلیل برای خانم‌های باردار ایمن است. اگرچه این روش تصاویر دقیقی تولید می‌کند، گاهی ممکن است نتایج غیرطبیعی باشد، حتی اگر فرد مبتلا به سرطان سینه نباشد. به همین دلیل، پزشکان معمولاً ابتدا ماموگرافی را توصیه کرده و در صورت نیاز به تأیید بیشتر، به ام‌آر‌آی سینه می‌پردازند. در این روش، شما ابتدا روی تخت دستگاه دراز می‌کشید و سپس تخت به طور خودکار وارد تونل دستگاه می‌شود تا طی 15 تا 20 دقیقه تصویربرداری انجام شود.
3. سونوگرافی سینه
این روش از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تصویربرداری استفاده می‌کند. ابتدا یک ژل مخصوص روی سینه‌ها مالیده می‌شود و سپس رادیولوژیست مبدل دستگاه را روی نقاط مختلف سینه حرکت می‌دهد تا تصاویر تولید و تحلیل شوند. اگر سن خانم زیر 30 سال باشد، پزشک معمولاً سونوگرافی را به جای ماموگرافی تجویز می‌کند، اما برای خانم‌های بالای 40 سال، سونوگرافی بعد از نتایج مشکوک از ماموگرافی انجام می‌شود، به‌ویژه اگر بافت سینه‌ها متراکم باشد.
4. بیوپسی از بافت سینه
اگر پزشک بر اساس نتایج آزمایش‌های قبلی تشخیص دهد که یک یا چند توده در سینه وجود دارد، برای تعیین نوع و گرید سرطان، بیوپسی یا نمونه‌برداری انجام می‌دهد. سپس نمونه برداشته شده به آزمایشگاه آسیب‌شناسی فرستاده می‌شود تا تحلیل‌های بیشتر انجام شود.
چه کسانی به غربالگری سرطان سینه نیاز دارند؟
تمام زنان در هر سنی باید به صورت منظم سینه‌های خود را از نظر وجود توده یا هر نوع تغییر غیرطبیعی بررسی کنند. با این حال، برخی از زنان به دلیل داشتن عوامل خطر خاص، نیاز به غربالگری منظم با استفاده از آزمایشات تخصصی مانند ماموگرافی دارند.
گروه‌های پرخطر:
- خانواده با سابقه سرطان سینه: اگر در خانواده‌تان (مانند مادر، خواهر یا دختر) سابقه سرطان سینه وجود داشته باشد، احتمال ابتلا به این بیماری در شما بیشتر است. غربالگری باید از سن ۲۰ تا ۲۵ سالگی با معاینات منظم توسط پزشک آغاز شده و از ۳۰ سالگی به بعد با ماموگرافی سالانه ادامه یابد.
- جهش‌های ژنتیکی: در صورتی که جهش‌های BRCA1 یا BRCA2 را داشته باشید، خطر ابتلا به سرطان سینه و تخمدان به شدت افزایش می‌یابد. در این صورت، غربالگری باید از سن ۲۵ تا ۳۰ سالگی با ماموگرافی و MRI سینه به طور منظم انجام شود.
- سن: با افزایش سن، خطر ابتلا به سرطان سینه نیز بیشتر می‌شود. به همین دلیل، تمام زنان بالای ۴۰ سال باید هر سال یا هر دو سال یک بار ماموگرافی انجام دهند.
- سابقه شخصی ابتلا به سرطان سینه: اگر پیش‌تر به سرطان سینه مبتلا شده‌اید، باید تحت غربالگری منظم با ماموگرافی، MRI و معاینات فیزیکی منظم قرار گیرید.
زمان مناسب برای شروع غربالگری:
- ۱۶ تا ۲۰ سال: انجام معاینات منظم توسط خود فرد.
- ۲۰ تا ۴۰ سال: معاینات منظم توسط خود فرد و معاینات سالانه توسط پزشک متخصص زنان.
- ۴۰ تا ۵۰ سال: ماموگرافی سالانه و معاینات منظم توسط پزشک.
- ۵۰ تا ۷۰ سال: ماموگرافی هر دو سال یک بار، MRI سینه سالانه و معاینات منظم توسط پزشک.
برای دریافت اطلاعات دقیق‌تر در مورد بهترین برنامه غربالگری برای شما، می‌توانید به پزشک یا متخصص زنان مراجعه کنید.
- غربالگری منظم یکی از بهترین روش‌ها برای تشخیص زودهنگام سرطان سینه و افزایش شانس درمان موفقیت‌آمیز است.
- معاینات منظم توسط خود فرد، در کنار غربالگری با آزمایشات تخصصی، اهمیت زیادی دارد.
- در صورت مشاهده هر گونه توده یا تغییر غیرعادی در سینه، باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.
- با انجام غربالگری منظم، می‌توانید از سلامت خود محافظت کرده و شانس مقابله با سرطان سینه را افزایش دهید.
علائم هشداردهنده سرطان پستان
سرطان پستان در مراحل ابتدایی معمولاً بدون علائم و درد خود را نشان می‌دهد. به همین دلیل، شناسایی زودهنگام این بیماری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در ادامه، به برخی از علائم سرطان پستان که ممکن است نشان‌دهنده‌ی ابتلا به این بیماری باشند، اشاره می‌شود.
تغییرات ظاهری در پستان‌ها:
- تغییر در شکل یا اندازه پستان‌ها: ممکن است متوجه شوید که یک یا هر دو پستان شما بزرگتر، کوچکتر یا دچار تغییر شکل شده‌اند.
- فرورفتگی پوست پستان: در برخی موارد، ممکن است در قسمتی از پوست پستان خود فرورفتگی یا چاله مانند مشاهده کنید.
- تغییرات در نوک پستان: نوک پستان می‌تواند به داخل فرو رفته، تغییر شکل دهد یا پوسته‌پوسته شود و قرمز گردد.
ترشحات غیرطبیعی از نوک پستان:
- ترشح از نوک پستان: مشاهده ترشحات شفاف، سفید، زرد، قهوه‌ای یا حتی خونی از نوک پستان می‌تواند یکی از علائم هشداردهنده باشد.
- تغییرات در نوک پستان: نوک پستان ممکن است احساس خارش، سوزش یا درد کند.
توده در زیر بغل:
- وجود توده در زیر بغل: احساس توده‌ای در ناحیه زیر بغل که ممکن است سفت یا متحرک باشد، می‌تواند نشان‌دهنده‌ی بیماری باشد.
وجود هر یک از این علائم به تنهایی به معنای ابتلا به سرطان پستان نیست. با این حال، در صورت مشاهده هر یک از این تغییرات، باید فوراً به پزشک مراجعه کرده و معاینات لازم انجام شود. معاینه منظم پستان‌ها در شناسایی زودهنگام سرطان پستان نقش اساسی دارد.
- زنان بالای ۲۰ سال باید هر ماه به‌طور منظم سینه‌های خود را معاینه کنند.
- زنان بالای ۴۰ سال باید علاوه بر معاینه منظم، هر سال یا هر دو سال یک‌بار ماموگرافی انجام دهند.
مزایا و معایب غربالگری پستان چیست؟
غربالگری سرطان پستان مزایا و معایب خاص خود را دارد که پیش از انجام هرگونه آزمایش، از جمله ماموگرافی، باید در مورد آنها با پزشک خود مشورت کنید.
مزایای غربالگری سرطان پستان:
- تشخیص زودهنگام: مهم‌ترین فایده غربالگری، شناسایی سرطان در مراحل اولیه است که درمان آن ساده‌تر و مؤثرتر خواهد بود.
- کاهش مرگ و میر: تشخیص به موقع می‌تواند به میزان قابل توجهی از مرگ و میر ناشی از سرطان پستان جلوگیری کند.
- افزایش شانس درمان: درمان سرطان در مراحل ابتدایی، احتمال موفقیت درمان را به طرز چشمگیری افزایش می‌دهد.
- آرامش خاطر: انجام غربالگری منظم می‌تواند به شما اطمینان دهد که برای حفظ سلامت خود اقدام کرده‌اید.
معایب غربالگری سرطان پستان:
- نتایج مثبت کاذب: ممکن است آزمایش نشان دهد که شما دچار سرطان هستید، در حالی که در واقع خبری از آن نیست. این امر ممکن است باعث اضطراب، آزمایشات بیشتر و حتی درمان‌های غیرضروری شود.
- نتایج منفی کاذب: در برخی موارد، آزمایش ممکن است نشان دهد که شما سالم هستید، در حالی که سرطان در بدن شما وجود دارد. این می‌تواند باعث تأخیر در تشخیص و درمان شود.
- قرار گرفتن در معرض اشعه: ماموگرافی از اشعه ایکس با دوز کم استفاده می‌کند که می‌تواند به طور جزئی خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد.
- اضطراب و استرس: انتظار برای دریافت نتایج آزمایش و نگرانی از ابتلا به سرطان ممکن است برای برخی افراد استرس‌زا باشد.
- درد و ناراحتی: ماموگرافی ممکن است برای بعضی از زنان دردناک باشد.
- زمان مناسب برای شروع غربالگری به سن شما بستگی دارد. بیشتر متخصصان توصیه می‌کنند که زنان بالای ۴۰ سال هر سال یا هر دو سال یک‌بار ماموگرافی انجام دهند.
- در صورتی که سابقه خانوادگی سرطان پستان دارید، ممکن است نیاز به شروع غربالگری در سنین پایین‌تر یا انجام آزمایش‌های بیشتر داشته باشید.
- عواملی مانند چاقی، مصرف الکل و سابقه خانوادگی جهش‌های ژنتیکی خاص می‌توانند خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهند.
- برای تعیین بهترین برنامه غربالگری متناسب با سن، سابقه خانوادگی و دیگر عوامل خطر خود، با پزشک خود مشورت کنید.
