گرفتگی رگ قلب یا انسداد عروق قلب به انگلیسی Clogging of the heart یکی از بیماریهای قلبی رایج است و به‌عنوان یکی از دلایل اصلی مرگ‌ومیر در سراسر جهان، از جمله ایران، شناخته میشود. زندگی با عادات ناسالم و تغذیه نادرست از عوامل مهم انسداد عروق قلب به شمار می‌آیند. اگر زندگی شما فاقد تحرک کافی است، ورزش نمی‌کنید و مصرف غذاهای چرب و فست‌فود بالاست، یا اگر سابقه خانوادگی این بیماری را دارید، بهتر است پیش از وقوع مشکلات جدی، به یک متخصص قلب و عروق مراجعه کنید. در نفیس کلینیک میتوانید با برترین متخصصان قلب و عروق آشنا شوید و برای رزرو نوبت اقدام کنید.
گرفتگی رگ قلب چیست؟
قلب به‌عنوان حیاتی‌ترین عضو بدن دارای سه رگ اصلی است که انسداد یا گرفتگی هر یک از آنها میتواند خطر سکته قلبی و توقف عملکرد قلب را به همراه داشته باشد. این مشکل که به بیماری قلبی عروقی نیز شناخته میشود، معمولاً به سکته قلبی و سایر مشکلات عروقی منجر می‌گردد که به طور کلی به آنها بیماریهای قلبی عروقی می‌گویند.
شریانهایی که وظیفه انتقال خون از قلب به سایر اندام‌ها را دارند، دارای لایه نازکی از سلول‌ها به نام اندوتلیوم (لایه درون‌رگی) هستند. این لایه سلولی جریان خون را به راحتی از میان رگ‌ها عبور می‌دهد. با این حال، سفت و ضخیم شدن دیواره‌های شریانی، جریان خون را به بافت‌های بدن محدود میکند. این فرایند منجر به از بین رفتن خاصیت ارتجاعی شریان‌ها و آسیب به اندوتلیوم میشود.
در این مرحله، کلسترول در دیواره شریان‌ها تجمع میکند و فرآیند آترواسکلروز آغاز میشود. بدن برای مقابله با انباشت کلسترول، گلبول‌های سفید را به محل انسداد می‌فرستد تا آن را پاکسازی کنند. اما این سلول‌های ایمنی همیشه موفق نیستند و گاهی در محل انسداد گیر می‌کنند. تجمع کلسترول، کلسیم، ماکروفاژها و دیگر مواد خونی به تشکیل پلاک منجر میشود که گاهی فقط تا یک حد مشخص رشد میکند و پس از آن متوقف میشود، بدون اینکه برای فرد خطری ایجاد کند.
قلب چند رگ اصلی دارد؟
برای درک بهتر این موضوع، ابتدا باید بدانیم که قلب چند رگ اصلی دارد. قلب دارای ۳ رگ اصلی است و در صورتی که یکی از این رگ‌ها مسدود شود، خطر سکته قلبی و سایر عوارض جدی به وجود می‌آید. گرفتگی رگهای قلب در واقع به تجمع لیپیدها و کلسترول در دیواره داخلی شریان‌ها و مسدود شدن جریان خون اشاره دارد که میتواند به عوارض بسیار خطرناکی منجر شود. تصلب شرایین، که یکی از علل اصلی مرگ‌ومیر در میان بزرگسالان است، در سال‌های اخیر افزایش یافته و تعداد بیشتری از افراد بزرگسال به این بیماری مبتلا می‌شوند.
علت گرفتگی رگ قلب چیست؟
عامل اصلی انسداد رگهای قلب تجمع پلاکهایی روی دیواره داخلی رگ‌ها است. این پلاک‌ها عمدتاً از چربی تشکیل شده‌اند، اما همچنین شامل گلبول‌های سفید و سایر سلول‌های خونی نیز می‌شوند. با انباشته شدن این پلاک‌ها در داخل عروق قلب، رگ‌ها تنگ‌تر می‌شوند. به علت افزایش تجمع پلاک‌های چرب در محل انسداد، تنگی رگ تشدید شده و فشار بیشتری بر پلاک‌ها وارد میشود.
همچنین افزایش فشار روی پلاک‌ها، دیواره نازک آنها ممکن است پاره شود و محتویات آن به داخل رگ بریزد و مسیر جریان خون را مسدود کند. این انسداد فشار زیادی بر قلب وارد میکند، که میتواند عوارض جدی به دنبال داشته باشد. تشکیل پلاک در رگهای قلب و انسداد عروق اغلب ناشی از رژیم غذایی نامناسب و مصرف بیش از حد مواد غذایی حاوی چربی، کلسترول، و کلسیم است.
عواملی که میتوانند به انسداد رگهای قلب منجر شوند عبارتند از:
- کلسترول بالا: کلسترول ماده‌ای زرد رنگ است که به طور طبیعی در بدن و غذاهای مصرفی وجود دارد. دو نوع کلسترول وجود دارد: کلسترول خوب و بد. افزایش سطح کلسترول بد خون، به دلیل رژیم غذایی نامناسب و مصرف غذاهای چرب، موجب تجمع پلاک در شریان‌ها و در نهایت انسداد رگهای قلب میشود.
- فشارخون بالا: فشارخون بالا فرآیند تشکیل پلاک‌های شریانی را تسریع میکند و به همین دلیل سرعت انسداد رگهای قلبی افزایش می‌یابد.
- دیابت: یکی دیگر از عوامل انسداد عروق قلبی، بیماری دیابت یا قند خون بالاست. برای پیشگیری از انسداد رگهای قلب ناشی از دیابت، باید رژیم غذایی مناسبی را دنبال کرد.
- استعمال سیگار: شواهد علمی نشان می‌دهند که دود سیگار نیز میتواند احتمال بروز مشکلات عروقی را افزایش دهد.
- کم‌تحرکی، عدم فعالیت و چاقی
- مصرف بی‌رویه نوشیدنی‌های الکلی
- سابقه خانوادگی بیماریهای قلبی عروقی و انسداد رگهای قلبی
- نژادهای آسیای جنوبی، آفریقایی و کارائیبی
- استرس
علائم گرفتگی عروق قلب چیست؟
گرفتگی عضله قلب به چه معناست؟ انسداد سه رگ اصلی قلب یک بیماری است که اولین علائم آن معمولاً در دوره نوجوانی پدیدار میشود و با افزایش سن، به‌تدریج تشدید می‌گردد. در مراحل ابتدایی، رگه‌هایی از گلبول‌های سفید روی دیواره شریان‌ها ظاهر می‌شوند. در این مرحله، معمولاً انسداد عروق به صورت خفیف است و علائمی ندارد، بنابراین ممکن است فرد با گرفتگی عروق قلبی بدون علامت مواجه شود.
اما هنگامی که شریانهای خونی مسدود می‌شوند، جریان خون کافی به بافت‌ها و اندام‌های بدن نمی‌رسد، که این مرحله‌ای است که با گرفتگی شدید عروق قلبی مواجه می‌شویم. نشانه‌ها و علائم این بیماری بستگی به شریان مسدود شده دارد. برخی از علائم قابل مشاهده بیماری قلبی و انسداد عروق کرونری عبارتند از:
- سردرد (از علائم گرفتگی رگ قلب در جوانان)
- تنگی نفس
- ضعف
- بی‌حسی صورت و فلج
- درد قفسه سینه
- سرفه
- استفراغ
- اضطراب شدید
- تپش قلب ناگهانی
- احساس ضعف و گرفتگی در ۷۰ درصد از رگهای قلب
- بی‌اشتهایی
- ورم دست و پاها
- اختلال در تمرکز (از علائم انسداد رگ قلب در سالمندان)
علائم گرفتگی رگ قلب در زنان
رگهای مسدود شده قلب چه علائمی دارند؟ تحقیقات علمی و پزشکی نشان می‌دهند که شیوع آترواسکلروز در مردان و زنان در سنین مختلف متفاوت است. مردان بیشتر در سنین پایین‌تر و پس از ۴۰ سالگی به این بیماری مبتلا می‌شوند. اما در زنان، احتمال ابتلا به انسداد رگهای قلب تا قبل از یائسگی بسیار کمتر است.
با این حال، پس از یائسگی، خطر ابتلا در زنان با مردان برابر میشود. علائم انسداد رگهای قلب در زنان و مردان تفاوت چندانی ندارد، اما به‌دلیل تفاوت‌های فیزیولوژیکی، این علائم در زنان ممکن است کمی نامشخص‌تر باشد. بارزترین علامت بیماری قلبی در زنان، درد قفسه سینه است.
علائم گرفتگی رگ قلب در مردان
وقتی رگهای قلب مسدود شوند چه اتفاقی می‌افتد؟ علائم انسداد رگهای قلب در مردان شامل درد یا احساس ناراحتی در قفسه سینه است که ممکن است به بازوی چپ، شانه، فک یا پشت کتف نیز انتشار یابد. این حالت میتواند پس از حمله قلبی نیز رخ دهد. تنگی نفس، تعریق، حالت تهوع یا استفراغ، سبکی سر و اضطراب نیز از جمله علائم انسداد رگهای قلب هستند.
عکس گرفتگی رگ قلب و گرفتگی رگ قلب در کودکان
انسداد شریان قلب در کودکان به معنای مسدود شدن کامل یا جزئی یک یا چند شریان کرونری است که مسئول تأمین خون به قلب هستند. این وضعیت ممکن است به دلایلی مانند بیماری کاوازاکی، نقص مادرزادی قلب یا ترومبوز شریانی رخ دهد.
تشخیص و مدیریت به‌موقع علائم انسداد رگهای قلب یا تنگی عروق قلب برای جلوگیری از عوارض و حفظ سلامت قلب کودک اهمیت زیادی دارد. در صورت تداوم علائم انسداد قلب، عوارض جدی و خطرناکی ممکن است ایجاد شود. تصویر زیر انسداد عروق قلبی را نشان می‌دهد.
احساس سوزش و درد شدید قفسه سینه در گرفتگی رگ‌ها
یکی از بارزترین نشانه‌های انسداد رگهای قلب، احساس سوزش و درد در ناحیه قفسه سینه است. در صورت تجربه این درد، توصیه میشود که به پزشک مراجعه کنید. سوزش و درد قفسه سینه ممکن است به بخش‌های دیگر بدن مانند دست‌ها، گردن، شکم یا پشت گسترش یابد. این درد گاهی در زمان فعالیت‌های بدنی یا تحت فشار روحی و روانی بروز میکند. اگر از وجود این بیماری در بدن خود مطلع هستید، در هنگام احساس درد، استراحت کنید و داروهای خود را مصرف نمایید.
فشار قفسه سینه ناشی از گرفتگی رگ قلب
یکی از علائم شایع انسداد رگهای قلبی، احساس فشار در ناحیه قفسه سینه است. افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، معمولاً این فشار را تجربه می‌کنند. فشار قفسه سینه به‌گونه‌ای است که فرد احساس میکند شیء سنگینی بر روی سینه‌اش قرار گرفته است. این فشار باعث میشود که ریه‌ها و قلب فرد تحت تأثیر قرار گرفته و احساس فشار در این نواحی ایجاد شود.
تپش قلب ناشی از گرفتگی رگ قلب
افرادی که به تصلب شرایین مبتلا هستند، گاهی اوقات تپش قلب خود را به‌طور آزاردهنده‌ای تجربه می‌کنند. این تپش قلب میتواند هم در شرایط عادی و هم در حین انجام فعالیت‌های بدنی، چه شدید و چه مختصر، بروز یابد. تنگی نفس و تپش قلب از جمله علائم انسداد رگهای قلبی هستند. لذا، اگر در طول روز احساس کردید که تپش قلب شما نامنظم، شدید و آزاردهنده است، مراجعه به پزشک توصیه میشود. مشاوره پزشکی آنلاین نیز میتواند کمک شایانی در این زمینه ارائه دهد.
تنگی نفس در گرفتگی رگ قلب
اگرچه تنگی نفس یکی از علائم انسداد رگهای قلب به حساب می‌آید، اما هر نوع تنگی نفس لزوماً به معنای وجود این بیماری نیست. زمانی که تنگی نفس با درد در ناحیه قفسه سینه همراه باشد، به‌ویژه اگر فرد فعالیت بدنی شدیدی نداشته باشد و این وضعیت در شرایط عادی بروز کند، معمولاً نشانه‌ای از انسداد رگهای قلبی خواهد بود.
چگونه متوجه گرفتگی عروق شویم؟
همانطور که میدانید، هر بیماری در بدن با علائم خاصی نمایان میشود. این مقاله به‌طور جامع به بررسی علائم انسداد رگهای قلب و عروق پرداخته است. با آگاهی از این علائم، میتوانید به‌طور مؤثر برای درمان این بیماری اقدام کنید. درد در ناحیه قفسه سینه، تنگی نفس، احساس خستگی در طول روز، سوء هاضمه، تعریق بیش از حد، درد در ناحیه پا، لکنت زبان، سرگیجه و اختلال در نعوظ از جمله علائم بارز انسداد رگهای قلبی هستند. اگر فردی هر یک از این علائم را تجربه کند، بهتر است هرچه سریع‌تر برای درمان اقدام نماید.
علاوه بر این، نکات زیر نیز درباره انسداد رگهای قلبی مفید هستند:
- زنان مبتلا به سکته قلبی ممکن است به‌جای درد در قفسه سینه، دچار تنگی نفس شوند. چون وظیفه قلب پمپاژ خون در بدن است و اگر این عملکرد مختل شود، فرد احساس تنگی نفس خواهد کرد.
- گاهی انسداد رگهای قلبی ممکن است بدون علائم خاصی باشد. در این موارد، پزشک با انجام آزمایش‌ها و بررسی نتایج آنها میتواند این بیماری را تشخیص دهد.
- اگر فردی، به‌ویژه خانم‌ها، پس از غذا احساس سوزش معده داشته باشد و این علامت با داروهای ضد اسید بهبود نیابد، ممکن است دچار حمله قلبی شده باشد.
روش تشخیص گرفتگی عروق قلب چیست؟
بهترین راه برای تشخیص انسداد رگهای قلبی چیست؟ معمولاً علائم بیماریهای قلبی تا زمانی که بیماری به مرحله جدی نرسیده، بروز نمی‌کنند. به همین دلیل، افرادی که در معرض خطر انسداد رگهای قلب قرار دارند، بهتر است تحت نظارت متخصص قلب و عروق قرار گیرند. این متخصص با توجه به سابقه پزشکی بیمار، معاینات بالینی و نتایج آزمایش‌ها، وجود مشکل را تشخیص می‌دهد.
روش‌های مختلفی برای تشخیص انسداد رگهای قلبی وجود دارد، از جمله:
- آنژیوگرافی: این آزمایش، شامل آنژیوگرافی قلب و سی‌تی آنژیوگرافی است. این روش‌ها از رایج‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای تشخیص انسداد رگهای قلب هستند. عدم انجام آنژیوگرافی میتواند منجر به عدم شناسایی دقیق مشکل شود.
- الکتروکاردیوگرام و اکوکاردیوگرام: نوار قلب (ECG) میتواند نواحی با کمبود جریان خون را شناسایی کند. این آزمایش به بررسی فعالیت الکتریکی قلب کمک میکند. همچنین، در اکوکاردیوگرام، وضعیت جریان خون و عملکرد قلب مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
- آزمایش خون برای بررسی سطح کلسترول: آزمایش خون میزان چربی، قند و پروتئین موجود در خون را نشان می‌دهد. افزایش سطح کلسترول بد و چربی در خون میتواند به وجود انسداد رگهای قلب اشاره داشته باشد.
- ام‌آرآی (MRI) یا سی‌تی اسکن: این آزمایش‌ها برای تصویربرداری از شریانهای بزرگ و اصلی بدن استفاده میشود. با مشاهده تصاویر از طریق سی‌تی اسکن، پزشک قادر خواهد بود روش درمان مناسبی را پیشنهاد دهد.
- آزمایش شاخص مچ پا (ABI): این تست برای بررسی انسداد در دست‌ها و پاها پس از بروز علائم خاص تجویز میشود.
- تست ورزش: در این تست، وضعیت ضربان قلب و فشار خون بیمار در حین انجام فعالیت بدنی روی تردمیل یا دوچرخه ثابت مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. پس از این تست، روش‌های مناسب برای درمان انسداد رگهای قلب و کاهش علائم بیماری تجویز میشود.
درمان گرفتگی رگ قلب یا کیپ شدن رگ قلب
اولین مرحله در درمان آترواسکلروز، تغییر در شیوه و سبک زندگی است. اگر این تغییرات نتوانند بهبود قابل توجهی در وضعیت بیمار ایجاد کنند، سپس به درمان‌های دارویی و در نهایت به جراحی قلب باز و درمان انسداد رگ‌ها متوسل میشود. هدف از درمان انسداد رگهای قلب، کاهش علائم بیمار و کاهش خطر تشکیل لخته خون است.
علاوه بر این، روش درمان باید به کاهش عوامل خطر تجمع پلاک‌ها و جلوگیری از انسداد شریانهای خونی و بیماریهای ثانویه مرتبط با انسداد رگ‌ها بپردازد. روش‌های مختلف درمان آترواسکلروز به شرح زیر هستند:
- تغییر سبک زندگی: یکی از بهترین راه‌ها برای مدیریت انسداد رگهای قلب، تغییرات در سبک زندگی است. این تغییرات شامل کنترل وزن و پیشگیری از چاقی، مدیریت استرس، افزایش فعالیت بدنی، قطع مصرف الکل و ترک عادات مضر میشود. همچنین، مصرف رژیم غذایی با چربی محدود و سرشار از فیبر نیز توصیه میشود.
- عمل جراحی برای درمان انسداد رگهای قلب: در مواردی که انسداد رگهای قلب شدید باشد، جراحی ضروری است. آنژیوپلاستی عروق کرونری یا بالن زدن قلب و پیوند بای‌پس عروق (CABG) از جمله روش‌های رایج برای درمان آترواسکلروز هستند. در روش آنژیوپلاستی، بالن به درون رگ‌ها وارد میشود تا شریان را باز کند. دیگر روش‌های درمان انسداد رگهای قلب شامل استفاده از استنت و قرار دادن فنر در رگ‌ها برای باز نگه‌داشتن شریان‌ها هستند.
عوارض گرفتگی رگ قلب
انسداد رگهای قلب یا بسته شدن آنها میتواند در صورت شدت بالا، خطرناک بوده و عوارض جدی برای فرد ایجاد کند. برخی از عوارض شایع انسداد رگهای قلب شامل موارد زیر است:
- نارسایی قلبی و سکته: انسداد عروق قلب موجب محدود شدن و حتی قطع جریان خون به قلب میشود که میتواند منجر به سکته و نارسایی شدید قلبی گردد.
- بیماری عروق کرونری و رسوب در رگهای قلب: انسداد در رگهای کرونری نزدیک به قلب میتواند باعث مسدود شدن این شریان‌ها، درد قفسه سینه (آنژین صدری) و در نهایت حمله قلبی شود.
- سکته مغزی و بیماری شریان کاروتید: انسداد در رگهای نزدیک به مغز یا شریان کاروتید میتواند خطر سکته مغزی ناقص یا کامل را افزایش دهد.
- بیماری شریان محیطی: این بیماری به انسداد رگهای دست و پا و اختلال در جریان خون این اندام‌ها اشاره دارد. این وضعیت میتواند حساسیت اندام‌ها به تغییرات دما مانند سرما یا گرما را کاهش دهد و در نتیجه، خطر سوختگی یا سرمازدگی را افزایش دهد.
- بیماری مزمن کلیوی: انسداد در شریانهای تغذیه‌کننده کلیه‌ها موجب کاهش جریان خون و اکسیژن به کلیه‌ها میشود و به مرور زمان میتواند عملکرد کلیه‌ها را مختل کرده و در نهایت مانع از دفع مواد زاید بدن گردد.
